Ünite Tekrar Testleri - 2

 İtalya, 1870’de siyasi birliğini sağladıktan sonra sömürgecilik sahnesine çıkmıştır. O zamana kadar Afrika topraklarının neredeyse tamamı güçlü devletler tarafından çoktan işgal edilmişti. Fransa, Tunus'a; İngiltere, Mısır’a girmişti, italyanlar ise, gözlerini 350 yıldan beri Osmanlı İmparatorluğu’nun egemenliğinde olan Kuzey Afrika’daki Trablusgarp ve Bingazi’ye dikmiştir. Bunun için Avrupa devletleriyle birtakım gizli anlaşmalar yapmışlardır. İngiltere, Avusturya, Almanya, Fransa ve Rusya ile yapılan anlaşmalar sonunda Trablusgarp’ı işgal etmelerinin önünde hiçbir engel kalmamıştı. İtalyanların Trablusgarp ve Bingazi’yi seçmesinin birden çok nedeni vardı. Bunlardan ilki, coğrafi olarak kendi ülkelerine yakınlığıydı. Bir diğer neden ise Osmanlı Devleti’nin Kuzey Afrika’daki bu toprakları uzun yıllardır ihmâl etmesiydi. Bu da Trablusgarp ve Bingazi’yi kolay ele geçirilecek bir hedef hâline getiriyordu.

XVIII. yüzyılda Avrupa’da ortaya çıkan ve her konuda akla öncelik tanıyan düşünce sistemine aydınlanma, bu düşünce sisteminin etkisiyle bilim ve felsefede büyük gelişmelerin olduğu bu yeni döneme Aydınlanma Çağı denmiştir. Bu dönemde Avrupa’da bazı aydınlar, yazdıkları eserlerle toplumu, devlet olgusu ve yönetim biçimleri konularında aydınlatmışlardır. Aydınlanma çağının sonucu olarak bilim, sanat, edebiyat, siyaset ve sosyal alanlarda önemli eserler verilmiştir. Aydınlanma çağıyla 1789 tarihinde yaşanan Fransız İhtilali, tüm dünyada eşitlik, adalet, bağımsızlık ve milliyetçilik düşüncelerinin doğmasına ve yayılmasına ortam hazırlamıştır. Bu durumdan en çok etkilenenler ise Osmanlı Devleti ile Avusturya-Macaristan İmparatorluğu gibi farklı milletleri bünyesinde barındıran devletler olmuştur.

 Bu bilgilere göre;

 I. Çok uluslu devletlerin toprak bütünlüğü tehlikeye girmiştir. 

II. Avrupa’da birçok alanda değişim yaşanmıştır.

 III. Monarşik sistemler güç kazanmıştır,

Aşağıda Mustafa Kemal ile ilgili bazı bilgiler verilmiştir. 

• Ülke sorunlarıyla yakından ilgilenmiştir. 

• İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin üyelerinden tepki göreceğini bildiği hâlde ittihatçıların kongrelerinde ordunun siyasetten ayrı tutulması gerektiğini söylemiştir. 

• Askerî rüştiyede matematik; idadide hitabet, edebiyat, tarih; Harp Okulu ve Akademisinde siyasete ilgi olmuştur.

 Bu bilgiler Mustafa Kemal’in;

 I. Vatanseverlik,

 II. Açık sözlülük, 

III. Liderlik

 Mustafa Kemal, fikir hayatını etkileyen bazı yazarlar ile ilgili;

• “Vatan Şairi” olarak bilinen Namık Kemal’den “Türk ulusunun yüzyıllardır beklediği ses” olarak bahsetmiştir. 

• Tevfik Fikret için “ Ben inkılâp ruhumu ondan aldım.” demiştir

“Yolunda yürüyen bir yolcunun, ufku görmesi kafi değildir. Muhakkak ufkun ötesini de görmesi ve bilmesi lazımdır. Ben 1919 mayısında Samsun’a çıktığım gün elimde maddi hiçbir kuvvet yoktu. Yalnız büyük Türk milletinin asaletinden doğan ve benim vicdanımı dolduran yüksek ve manevi bir güç vardı. İşte bu milli kuvvete, bu Türk milletine güvenerek yola çıktım.”

 Bu söze göre Mustafa Kemal ile ilgili;

 I. Sabırlı ve disiplinli bir kişiliğe sahiptir. 

II. Milletine olan inancı tamdır. 

III. Maddi imkansızlıklarla yola çıkmıştır

Ne suyun bizimdir, artık, ne selin

 Kıyını el aldı adalar elin...

 Toprağa belenmiş kınalı gelin, 

“Vay benim gelinlik kınam!” der, ağlar! 

Gider Mustafa Paşa’m,“Tuna’m!” der, ağlar! 

(Arif Nihat Asya, 1964)

Kurmay Yüzbaşı rütbesiyle İstanbul Harp Akademisinden mezun olan Mustafa Kemal’in ilk görev yeri Suriye-Şam 5. Ordu’dur. Burada ülkeyi içinde bulunduğu durumdan kurtarmak ve sorunlara çözüm bulabilmek için arkadaşlarıyla birlikte Vatan ve Hürriyet Cemiyetini kurmuştur. Selânik’te bu cemiyetin bir şubesini açmıştır.

Osmanlı Devleti'nin I. Balkan Savaşı’nı kaybetmesinde; 

• Balkanlar’da bir karışıklığın meydana gelmeyeceği fikriyle bölgeden, 200 taburluk (75,000 askerlik) bir kuvvetin terhis ettirilmesi, 

• Ordunun teçhizatının düşman güçlerden çok daha üstün olmasına rağmen birliklerin sabotaj ve baskınlara açık ileri mevkilerde mevzilendirilmesi, 

• Sırbistan’ın, Almanya’dan satın aldığı ağır silahların Selânik Limanı üzerinden geçirilmesine izin verilmiş olması ve dolayısıyla Balkan devletlerinin silahlanması hususunda kayıtsız kalınması,

 • Askerlikle politikanın, birbiri içine dahil edilmesi neticesinde İttihat ve Terakki Fırkası ile Hürriyet ve İtilaf Fırkası mensubu subay ve generallerin, sırf siyasi görüş farklılıkları sebebiyle birbirine yardımdan yüz çevirmesi etkili olmuştur. Buna göre Osmanlı Devleti’nin

 I. Balkan Savaşı’nı kaybetmesiyle ilgili; I. Bölgedeki gelişmeleri iyi okuyamaması nedeniyle savaş için gerekli önlemleri almaması, 

II. Ordu içinde yaşanan particiliğin etkisiyle komutanların ortak hareket etmemesi, 

III. Balkan milletlerin askerî açıdan Osmanlı Devleti’nden üstün olması

İtalya’nın sömürge elde etmek ve Akdeniz’e hakim olmak için Trablusgarp’a saldırmasına Osmanlı Devleti karşılık verememiş ancak gönüllü subayların gizlice bölgeye gitmesine izin vermiştir. Mustafa Kemal’de Şerif takma adını kullanarak gazeteci kılığında bölgeye gitmiştir. Bölge halkını İtalyanlara karşı örgütleyerek Deme, Tobruk ve Bingazi’de başarı ile mücadele etmiştir. Trablusgarp’taki ilk askerî başarısı sonucu resmi gazetelerde yayınlanmış, adı duyulmuş ve saygınlığı artmıştır.

Bu bilgilerden yola çıkarak;

 I. Mustafa Kemal vatanseverlik duygusu ile hareket etmiştir.

 II. Osmanlı Devleti işgaller karşısında sessiz kalmıştır. 

III. Başarıları sayesinde Mustafa Kemal’in tanınırlığı artmıştır.

Mustafa Kemal’in I.Dünya Savaşı’na kadar üstlendiği bazı görevler aşağıda verilmiştir. 

• Meşrutiyet karşıtlarının çıkardığı isyanı bastırmak için kurulan Hareket Ordusu’nda Kurmay Başkanlığı yaptı, isyanı bastırdı(1909). 

• İtalya’nın sömürge amaçlı Trablusgarp'ı işgali üzerine bölgeye giderek İtalyanlara karşı başarı ile mücadele etti(1911). 

• Balkan Savaşlarında komutanlığını yaptığı Bolayır Kolordusu Edirne’nin geri alınmasında etkili oldu(1913). 

• Sofya askerî ataşelik görevi sırasında konsoloslar ile yakın temas içinde oldu (1913).

 Bu bilgilere bakarak Mustafa Kemal ile ilgili;

 I. Vatansever bir kişiliğe sahiptir. 

II. Emperyalizmin yanında yer almıştır. 

III. Diplomatik faaliyetlerde bulunmuştur.

 IV. İlk savaş deneyimini Balkanlarda yaşamıştır,