Ünite Tekrar Testleri - 1

(I) Ukrayna’nın kuzeyinde Kiev yakınlarında Çernobil Nükleer Santrali 26 Nisan 1986’da patladı. (II) Bakıma alınan santralin dördüncü reaktöründe meydana gelen patlama, Hiroşima ve Nagazaki’ye atılan atom bombalarını tam iki yüz kat aşan bir etki yarattı. (III) İlk anda patlamanın etkisiyle santralde görevli otuz bir kişi hayatını kaybetti. (IV) Daha sonra Türkiye’nin de dâhil olduğu yakın coğrafya, yıllar boyu sürecek ölümcül bir felaketin pençesine düştü

İnsanlar; kendi sahip olduğu zekâyı, kargaşaya karşı bir ' düzen oluşturmak amacıyla kullanabilirler. Zekâ; sadece bilimsel sorun çözme amacı için değil, aynı zamanda insanlar arasında anlaşmayı sağlamak ve devam ettirmek için de önemlidir.

Bu metne göre,

I. Birden fazla isim-fiil kullanılmıştır.
II. Sıfat-fiil kullanılmıştır.
III. Durum anlamı katan zarf-fiil kullanılmıştır.
IV. Kalıplaşmış isim kullanılmıştır,

Fiilimsilerin özellikleri şunlardır:

• Fiilimsiler, fiil kök veya gövdelerinden türetilir.
• İsim kökleri fiilimsi oluşturmaz.
• Fiilimsiler, fiiller gibi kip ve kişi ekleri alamaz.
• Fiilimsilerin olumsuz şekilleri yapılabilir.

Fiillimsiler, yargı bildirme özelliğini korumakla birlikte isim, sıfat ve zarf olarak kullanılan sözcüklerdir.

Aşağıda sıfat-fiiller hakkında bilgi verilmiştir:

• Fiil kök ve gövdelerine “-an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş” ekleri getirilerek türetilir.
• Sıfat-fiiller çekim eklerini alabilir.
• “-ma, -me” ekleriyle olumsuzu yapılabilir.

Buna göre,

I. Ülkemizin çeşitli bölgelerindeki gezilesi yerleri tanıtan bir program yayına başladı.
II. Üniversiteden bu yana okuduğum kitapların özetini çıkarıp bir dosyada topluyorum.
III. İnsanlıktan nasibini alamamış kişiler, dünyada yalnızca kendi çıkarları için yaşar.
IV. Kuru temizlemeci, yıkanan kıyafetleri ütüleyip, poşetleyerek dolaba yerleştirdi.

Aşağıda fiilimsiler ile ilgili bazı bilgiler verilmiştir:

• Fiilimsiler, fiil kök veya gövdelerinden türetilir.
• Fiilimsiler, belirli eklerle yapılır.
• Fiilimsiler, fiil gibi çekimlenemez yani kip ve kişi eklerini alamazlar.
• Cümlede isim, sıfat ve zarf görevinde kullanılırlar.

Zarf-fiiller cümleye durum veya zaman anlamı katar:

• İşleri yetiştirmek için durmaksızın çalışıyordu. (Durum anlamı)
• Elma şekeri gördükçe çocukluğum aklıma gelir. (Zaman anlamı)

I. Borç ödemekle, yol yürümekle tükenir.
II. Başıma uymayan takke elin olsun.
III. Akan su yosun tutmaz.
IV. Cana gelecek zarar, mala gelsin.

ÇOBAN ÇEŞMESİ

Derinden derine ırmaklar ağlar,
Uzaktan uzağa çoban çeşmesi.
Ey suyun sesinden anlayan bağlar,
Ne söyler şu dağa çoban çeşmesi?

Gönlünü Şirin’in aşkı sarınca
Yol almış hayatın ufuklarınca,
O hızla dağları Ferhat yarınca
Başlamış akmaya çoban çeşmesi...

O zaman başından aşkındı derdi,
Mermeri oyardı, taşı delerdi.
Kaç yanık yolcuya soğuk su verdi,
Değdi kaç dudağa çoban çeşmesi!

Vefasız Aslı’ya yol gösteren bu,
Kerem’in sazına cevap veren bu,
Kuruyan gözlere yaş gönderen bu...
Sızmadı toprağa çoban çeşmesi.