Söz Sanatları - 1

Anlamı güçlendirmek için aralarında çeşitli yönlerden benzerlik bulunan iki varlıktan zayıf olanla güçlü olan arasında bağ kurmaya “benzetme” denir. Söz gelimi “Yerdeki pamuk gibi kardan bir avuç alıp kar topu yaptı.” cümlesinde “kar” , “pamuk”a benzetilmiştir.

İnsan dışındaki varlıklara insan özelliği kazandırmaya “kişileştirme” denir.

Bir eşek, avcıların kuruması için güneşe serdikleri aslan postunu sırtına alıp yola çıkmış. Aslan gibi yürümeye başlamış. Onu görenler kaçışmaya başlamış. Haber, köyde hemen duyulmuş. Bütün köylüler evlerine sığınmış. Bu durumdan çok hoşlanan eşek anırmaya başlayınca her şey anlaşılmış. Çok sinirlenen köylüler, eşeği kovalamaya başlamış. Bu parçada eşek, “-------” yönünden “------ ” benzetilmiştir.

Hava iyice kararmıştı. Yolculuğumuz nihayet bitmişti. İstanbul’daydık artık. Gözüme çarpan ilk şey, şehrin ışıkları oldu. Işıklar, ateş böcekleri gibi bir yanıp bir sönüyordu.

Yine bahar geldi bülbül sesinden
Sada verip seslendin mi yaylalar
Çevre yanın lale sümbül bürümüş
Gelin olup süslendin mi yaylalar

Aşağıda bazı söz sanatlarının açıklaması verilmiştir:

• Teşhis (Kişileştirme), insana ait özelliklerin insan dışındaki varlıklara verilmesidir.
• İntak (Konuşturma), insan dışındaki bir varlığın konuşturulmasıdır.
• Teşbih (Benzetme), aralarında benzerlik ilgisi bulunan iki unsurdan zayıf olanı, nitelikçe üstün olana benzetmektir.

Dün akşam geldim Ankara’ya. Kararmıştı ortalık, yolları iyice göremedim. Bu sabah sokağa çıkınca bir sevinç doldu içime. Ne kadar da özlemişim Ankara’yı! Her yanı gülüyor insanın yüzüne, pırıl pırıl... İstanbul’un o hüzünlü gibi, gamlı gibi bakması yok burada. Buranın ışığı bile daha canlı.

“Gibi” sözcüğü,

1. Otobüsten inenler üzüm taneleri gibi dağıldı.
2. Bugün saat sekiz gibi halı sahaya gideceğiz.
3. Bal gibi şeftaliler tezgâhlara gelmeye başladı.
4. İşçiler arı gibi çalışarak ürünleri toplayıverdi.