Metinlerin Sınıflandırılması - 1

I. Aynı işi yapan, günün büyük bir bölümünü bir arada geçiren, aynı mesleği yapan insanlar, zamanla aralarındaki ilişkiyi yansıtacak meslek terimleri, kalıp ifadeler vb. geliştirdikleri söz dağarcığıdır, (ağız)
II. Aynı dil içinde ses, şekil, söz dizimi ve anlamca farklılıklar gösterebilen, belli yerleşim bölgelerine veya sınıflara özgü olan konuşma dili, jargon)
III. Bir dilin tarihsel, bölgesel, siyasal sebeplerden dolayı ses, yapı ve söz dizimi özellikleriyle ayrılan kolu, diyalekt. (lehçe)
IV. Bir dilin izlenebilen tarihî dönemlerinde ayrılmış, bölgeden bölgeye veya şehirden şehire değişen küçük kollarına denir, (şive)
V. Bir ülkede anayasa veya kanun ile kabul edilen dildir, (resmî dil)

Edebiyat sosyolojisi, edebiyatın toplumla arasında yeni organik bağlar kurmaya çalışmasına yardımcı olur. Ayrıca din. kanun ve törelerin edebiyat üzerinde meydana getirdiği etkilerle bu kavramların edebiyatın alanındaki yerini tespit eder. Edebiyat sosyolojisi; siyasi rejim, kültür kurumu, sosyal tabaka ve dil bilimi problemleri gibi edebî olayları çerçeveleyen sosyal yapı ve teknik durumları inceler. Edebiyat türü, belli bir süreçten ve ekonomik gerçeklikten sonra ortaya çıkar. Sosyologlar için özel bir önemi olan bu süreç, edebiyat sosyolojisine kaynaklık eder.

Edebiyat ve toplum ilişkisi, zamanüstü bir değer olarak yerini geçmişte olduğu gibi bugün de korumaktadır. Yazar, okur ve edebiyat evreni, toplumların gelişmişlik ve refah düzeyinin en belirgin göstergeleridir. Barış ortamının, günümüz evreninden bakıldığında tesis edilmesi büyük ölçüde edebiyatın zamanüstü gücüne kavuşmakla sağlanabileceği anlaşılmaktadır. Bu kapsamda edebiyatın toplumsal işlevi, onun kurmaca dünyasının okurun düş dünyasını besleyerek yeni üretimler yaratmasına bağlıdır.

Bu parçadan edebiyatın toplumsal işleviyle ilgili olarak,

I. Edebiyat - toplum ilişkisinin kesin bir başlama zamanı tespit edilememektedir.
II. Güzel sanatların gelişimi toplumun refah düzeyiyle doğru orantılıdır.
III. Toplumdaki savaş ortamı sadece edebiyatın gelişmemesinden kaynaklanmaktadır.

Oktay Sinanoğlu, uluslararası bilim dili tezi hakkında şunları söyler: “Avrupa, Orta Çağ'da ‘uluslararası’ bir Latince ile bilim dili yapmaya çabalamış fakat ancak Rönesans'ta ulusal dilleriyle çalışmaya başladıktan sonra bilimde yaratıcılığa geçebilmiştir. Ondan önce İslam dünyasının bilim eserlerinin Latinceye çevirisi ve ezberlenmesi ile yetinmek zorunda kalmıştır,” Bir dilin zengin bir kültür ve bilim dili hâline gelmesi için işlenmesi gerekir. Türkçe, aydınlarımız tarafından zaman zaman ihmal edilmiş olmasına rağmen, mevcut dünya dillerinin hiçbirinden geride kalan bir dil değildir. Esasen yapısı ve sistemi itibariyle bilim dili, “bilgisayar dili” olmaya en uygun dillerden biridir.

Sen kubbesinde ince bir mozaik arar da
Gezersin kırk asırlık mabedin içini
Bizi sarsar bir sülüs yazı görsek duvarda,
Bize heyecan verir bir parça yeşil çini
Sen raksına dalarken için titrer derinden
Çiçekli bir sahnede bir beyaz kelebeğin;
Bizim de kalbimizi kımıldatır yerinden
Toprağa diz vuruşu dağ gibi bir zeybeğin.

I. Çanakkale Savaşı’nı anlatan Şu Çılgın Türkler romanı
II. Mevlana'yı anlatan bir sempozyum bildirisi
III. Türkiye’deki eğitim anlayışını değerlendiren bir makale
IV. Nurullah Ataç’ın Necip Fazıl’ı eleştirdiği Küskün Sanatkâr yazısı
V. İstanbul'un fethini anlatan bir tarih kitabı