Genel Tekrar - 1

• Hayat, ıstırap ile doludur. Zevk ve sefa, bir hayal, bir aldatıcı rüyadır.
• Doğum, ihtiyarlık, hastalık ve ölüm de acı bir ıstıraptır.
• Bu ıstıraplardan kurtuluşa mani olan şey, bilgisizlik yüzünden kapıldığımız hevesler ve ne olursa olsun, muhakkak yaşamak arzumuzdur.
• Yaşama hevesinin sönmesi ile, insan rahata kavuşur. Bu hâle “Nirvana” ismi verilmektedir.
• Nirvana, hiçbir hevesi ve ihtirası olmayan bir insanın, dünya zevklerinden elini çekerek kutsal istirahata kavuşması demektir.

• Bireyi merkeze almışi, hoşgörü ve barışın sembolü olan din bilginidir. Ona göre Allah (c.c.) ses ve söz olarak insanda belirmiştir. İnsan kendisindeki Tanrı sırrına aşkla erişir ve bilgi sahibi olur.
• Mutasavvıf, önemli eseri olan Mesnevi’de bir çok derin konuları rahat ve anlaşılır bir şekilde anlatmıştır.
• Eserinde basit; fakat düşündürücü ve bilhassa buluş kabiliyetini gösteren deliller getirir, örnekler verir, anlatmak istediği şeyi apaçık bir hâle koyar, hatta gülünç hikâyeler bile söylemekten çekinmez.

• Allah vardır, birdir, O’ndan başka tanrı yoktur.
• Her şeyi yaratan, yaşatan, yok edecek sonra da diriltecek olan Allah’tır.
• Her şeyin idaresi Allah’a aittir.

“Bütün insanlar hukuk önünde eşittir. Hiç kimseye zulüm edilemez ve hiç kimsenin malı haksız yere yenemez.” (Veda Hutbesi)

Hz. Muhammed, (s.a.v.) Hendek Savaşı’nda sahabilerin görüşlerini sorar. Bazıları şehrin dışında savaşmayı önerirken bazıları da şehirde kalarak savunma savaşı yapılmasını teklif ederler. Selman adında bir sahabi de şehrin etrafına hendekler kazılmasını teklif eder. Bütün görüşler değerlendirilir, sonunda Selman’ın görüşü üzerinde fikir birliği sağlanır ve şehir etrafına hendekler kazılarak savunma savaşı yapılmasına karar verilir.

• Kıble yönünün tayini
• Namaz vakitlerinin belirlenmesi
• Kara ve denizde gidilecek yönlerin tespiti
• Ziraat işlerinin zamanlanması
• Ramazan ve Kurban Bayramı günlerinin belirlenmesi

Fuat Köprülü’ye göre, “Ünlü mutasavvıfın Türk tarihindeki ehemmiyeti, birkaç cilt tasavvufi eseri yazmış olmasında değil, İslamiyet’in Türkler arasında yayılmaya başladığı asırlarda, onlar arasında ilk defa bir tasavvuf mesleği vücuda getirerek ruhlar üzerinde asırlarca hüküm sürmüş olmasındadır.” Onun en önemli hususiyetlerinden birisi, ‘insan-ı kamil' mertebesine erişmek için gösterdiği çabadır. Eğitiminin temellerini, içinde yaşadığı toplumun kültüründen almış, Türk töresini, Türk dilini sahip olduğu tasavvuf düşüncesi ile birleştirmiş, bezemiş ve Türk tasavvufunun temeline ilk taşları koymuştur.

İslam dininde özel hayatın gizliliğini sağlamak amacıyla;

I. Herhangi bir şeyin iç yüzünü, gizli tarafını, kusurunu araştırmayı,
II. Bir kimseye, o kimse hakkında bir başkasının söylemiş bulunduğu bir sözü ya da o kimseye yönelik yapmış bulunduğu bir işi-gördüğünü veya duyduğunu öne sürerek ulaştırmayı,
III. Hakaret etme, iftira atma ve kişiyi arkasından çekiştirme gibi kişinin hoşuna gitmeyecek şeyleri söylemesini yasaklamıştır.

Hz. Muhammed (s.a.v.) çevresindeki insanlarla canlı bir iletişim içindeydi. Yanına gelene iyi davranmış, gelmeyenleri de ziyaret ederek İlâhi mesajı insanlara ulaştırmaya gayret etmiştir. O, hiçbir zaman insanların kendini dinleme ve kabul etme mecburiyeti içinde oldukları şeklinde bir tavra girmemiş, başta İlâhi mesajı kabul etmeyenler olmak üzere herkesi ve her kesimi dolaşarak görevini sürdürmüştür. Ayrıca misafirperverlik, gelmeyene gitme ve ilişkiyi kesmeme, hasta ziyaretinde bulunma ve cenazelere katılma da O’nun tavsiyelerinden bazılarıydı.

Tek hak ve doğru yoldur, fıtrat ve sünnetullah'ın toplamıdır, değişmez olandır, Yüce Allah’a varan biricik yoldur, tüm dinlerin ortak paydası ve yaşamın gayesidir ki fıtri misak ile buna sadık kalacağına yemin eden insanlık hesap günü bu yemine olan bağlılığı nispetinde gülecek veya ağlayacaktır.