Cümlede Anlam İlişkileri - 1

I. Misafirler gelecek diye annem börek yaptı.
II. Kamyonun freni tutmadığı için direğe çarpmış
III. Arabasını satmak için galericinin yanına gitti.
IV. Bugünkü toplantıya katılırsan işi sen alabilirsin.
V. Bu gece soba yanmadığı için çok üşüdüm.

I. Maça yetişebilmek için evden erken çıktım. (Amaç-sonuç)
II. Yağmur yağarsa şemsiyemi kullanırım. (Neden-sonuç)
III. Kapının kolu kırıldığı için kapıyı açamadık. (Koşul- sonuç)
IV. Tiyatroya giden insan sayısı, sinemaya giden insan sayısından daha az. (Karşılaşma)

Gönlünü Şîrin’in aşkı sarınca,
Yol almış hayatın ufuklarınca,
O hızla dağları Ferhat yarınca,
Başlamış akmaya çoban çeşmesi...

I. Her dil, bilimin ve tekniğin gelişen ihtiyaçlarını karşılamak için yeni terimler türetir. (Amaç - Sonuç)
II. Sana verdiğim görevleri bugün de yapmazsan seni babana söyleyeceğim. (Koşul - Sonuç)
III. Yanıma telefonumu almayı unuttuğum için eve geri dönmek zorunda kaldım. (Neden - Sonuç)
IV. Dişlerini günde en az 2 sefer fırçalasaydın şimdi bu koltukta oturur olmazdın. ( Amaç - Sonuç)

Bir olayın ya da durumun hangi amaçla yani hangi gerekçe ile gerçekleştirildiğinin belirtildiği cümlelere “amaç-sonuç cümleleri" denir. Amaç-sonuç cümlelerinde “diye, için, üzere, amacıyla" gibi edatlar kullanılabilmektedir. Ayrıca bu cümleler “Hangi amaçla?” sorusuna cevap verir.

(I) Babam lafını asla esirgemez, sözlerini bir kere söyler ve söylediğinin anında yapılmasını isterdi. (II) Bunun için ben ve kardeşlerim onun ağzından çıkacak her cümleyi korku ve dikkatle dinlerdik. (III) O zamanlar babama çok kızar, bu kadar kuralcı ve katı olmasına anlam veremezdim. (IV) Babamı, geç de olsa, 45 yaşında ve 3 çocuğum olduğunda anladım.

Babam gözlerine iyi geldiği için her gün havuç yerdi.

(I) Teknoloji artık yaşamın bir parçası. Çocuklar da farklı bir dünyada yaşamıyorlar. (II) Baktıkları her yerde internete bağlanabilen teknolojik ürünleri görüyorlar. (III) Merak etmeleri ve kullanmak istemeleri oldukça normal. (IV) Fakat internette çok fazla zararlı içerik ve yanlış bilgi bulunması aileleri endişelendiriyor.

Şair dediğin biraz nazlı olur. (I) Öyle her çağrılan yere gitmez, anlatmak istediğini söyleyivermez. (II) Duygularını, düşüncelerini imgelerle süsler. (III) Okuyucunun bulmaca çözer gibi bu imgeleri düşünmesini, yorumlamasını ve çözmesini ister. (IV) Ne var ki şairler bu kadar nazlı olsa bile; onlar kadar da nazik, güler yüzlü insan kolay kolay bulunmaz.

Yardımseverlerden toplanan kıyafetler------

(I) Çiftçiler bir zamanlar genetik açıdan çok daha çeşitli ekinler yetiştiriyordu. (II) Çağdaş, sanayileşmiş tarım ise daha çok ticari açıdan getirisi yüksek birkaç ekine odaklanmıştı (III) Şimdiyse herkes çeşitleri kurtarma çabası içine girdi.(IV) İklim değişikliğine uyum sağlayabilecek ekinler geliştirmek için gerekli genetik bilgileri depolamaya başladılar.

Karşılaştırma en az iki varlığın, durumun ya da kavramın benzerliğinin veya farklılıklarının kıyaslanmasıdır. Bu tür cümlelerde “en, daha, kadar, göre” gibi sözcükler kullanılır.