Ünite Tekrar Testleri - 2

Anadolu’nun yurt edinilmesinde mutasavvıflar etkili olmuştur. Mevlânâ Celâleddini Rûmî, Hacı Bektaş’ı Veli, Yunus Emre gibi sufiler ile Ahi Evran ve Nasreddin Hoca gibi düşünürler Anadolu Türklüğünün Moğol istilası nedeniyle zor günler geçirdiği dönemde eserleri ve samimi sohbetleriyle halka yol göstermişlerdir. İslam dininin özünü Anadolu insanına aktararak milletimizin birliğini ve bütünlüğünü korumasında önemli rol oynamışlardır.

Emeviler Döneminde Arap kökenli olmayan Müslümanlara köle (mevali) gözüyle bakıldığı ve ikinci sınıf vatandaş muamelesi yapıldığı hâlde, Abbasiler Dönemi’nde ırk farkı gözetilmeksizin bütün Müslümanlar eşit sayılmıştır.

Buna göre Abbasiler Dönemi ile ilgili;

I. İslamiyet’e katılımın artması kolaylaşmıştır.
II. Hoşgörü anlayışına göre hareket edilmiştir.
III. Emevilerin ırkçı politikaları terk edilmiştir,

Alâeddin Keykubat Dönemi’nde, Celaleddin Harzemşah’ın Anadolu Selçuklu Devleti’ne ait Ahlat’a saldırması üzerine iki Türk hükümdarı karşı karşıya gelmiştir. Yassı Çemen Savaşı (1230) sonucunda Celaleddin Harzemşah yenilmiştir. Bir yıl sonra Celaleddin Harzemşah’ın ölümüyle Harzemşah Devleti yıkılmış ve Anadolu Selçuklu Devleti ile Moğollar komşu olmuştur. Yassı Çemen Savaşı ile oluşan Moğol tehlikesi yeni bir dönemin başlamasına Anadolu Selçuklu Devleti ile Moğollar’ın Kösedağ Savaşı’nda (1243) karşı karşıya gelmesine neden olmuştur. Moğolların savaşı kazanmasıyla Anadolu Selçuklu Devleti yıkılış sürecine girmiş, Anadolu’daki Selçuklu hakimiyeti bozulmuş ve Anadolu İkinci Beylikler Dönemi’ne girmiştir.

Yasin Öğretmen; “Türklerin de desteklediği Müslüman Araplarla Çinliler arasında yapılan Talaş Savaşı’nın, dünya kültür tarihi açısından büyük önem taşıdığım” söylemiştir.

İslamiyet öncesi kurulan ilk Türk devletlerinde devlet işleri “Kurultay” adı verilen bir mecliste görüşülmüştür. Kurultay’a töreler gereği hakan, hakanın eşi hatun prensler, boy beyleri ve ileri gelen devlet adamları katılmıştır. Kurultay’da devletin iç ve dış sorunları ele alınmıştır. Ancak, hakan alınan kararlara uymak zorunda değildi.

Buna göre;

I. Kurultay, danışma meclisi özelliği taşımaktadır.
II. Kurultay devlet işlerinde hakana yardımcı olmaktadır.
III. Eski Türklerde kadının devlet yönetiminde etkinliği vardır.

Bu bilgi ve haritaya göre Anadolu Selçuklu Devleti ile ilgili;

I. Bizans İmparatorluğu sınırında kurulmuştur.
II. Sinop, Antalya ve Alaiye gibi şehirleri alarak denizcilik faaliyetlerine başlamışlardır.
III. Anadolu’daki diğer beylikleri fethederek Anadolu Türk siyasi birliğini sağlamıştır,

Bozkırları, çölleri ve doğal geçitleri takip eden İpek Yolu sadece tüccarların değil; üzerinde bilginlerin, orduların, fikirlerin, dinlerin ve kültürlerin de seyahat ettiği bir yol idi. XIII. yüzyılda İtalyan kâşif Marco Polo (Marko Polo) İpek Yolu üzerinden Çin’i ziyaret eden ilk Avrupalı olmuş ve kitabında da yolculuğundan bahsetmiştir. Ayrıca tarih boyunca devletler, önemli bir ticaret güzergâhı olan İpek Yolu’na hâkim olmak istemişlerdir. Orta Asya’da Hunlarla Çinliler arasında başlayan bu hâkimiyet mücadelesi, Kök Türklerle Sasaniler arasında devam etmiş, onlara sonraki yıllarda Araplar, Moğollar ve başka kavimler de katılmıştır. İpek Yolu için mücadele edenlerden biri de Timur’dur. Maveraünnehir, İran ve Irak’a hâkim olan Timur; 1395’te çıktığı Altın Orda Seferi sırasında Azak, Astrahan ve Saray gibi önemli ticaret merkezlerini yağmalamıştır. Böylece bir süredir doğudan gelip Hazar Denizi üzerinden Astrahan yoluyla gerçekleşen ipek ihracatını kendi topraklarındaki Tebriz’e çekmeye çalışmıştır. Timur’dan sonra ise ipek ticaretinin güzergâhı yeniden Tebriz-Anadolu hattına dönmüştür.

Buna göre Gevher Nesibe Hatun Darüşşifası ile ilgili;

I. Doktor yetiştirmek amacıyla açılmıştır.
II. Toplumun sağlık ve eğitim ihtiyacı karşılanmıştır.
III. Anadolu Selçuklularına ait en eski mimari eserlerdendir,

Köktürk Devleti’nin batı kısmını yöneten İstemi Yabgu’nun oğlu Tardu, babası gibi güçlü bir kişiydi. Ancak devletin başına geçmek istemesi iç karışıklığa yol açmıştır. Çinliler bu durumdan yararlanarak Köktürklerin içişlerine karışmıştır. Devlet doğu ve batı olmak üzere ikiye ayrılmıştır.