Dolaşım sistemi - 1

X, Y ve Z damar çeşitlerindeki kanın akış hızını gösteren sütun grafiği aşağıda verilmiştir.

Bilgi: Kalbin her kasıldığında atardamar çeperlerine oluşturduğu etkiye nabız denir. Hızlı hareket ettiğimizde veya heyecanlandığımızda veya sinirlendiğimizde nabız hızımız artar.

Aşağıda bir öğrencinin tasarlayıp gerçekleştirdiği bir deneyin aşamaları ve sonuçları verilmiştir.

Yukarıda kanın vücuttaki hareketi şematize edilmiştir.

Pnömatik taşıma sistemlerinde taşınacak ürün özel tasarlanmış kavanozun A biriminden şeffaf boru içine konulup kapağı kapatılır. Kapakta bulunan bir pompa sistem içerisindeki kavanoza hareket verir ve kavanozun hareket etmesini sağlar ve B birimine ulaşır. Böylece kavanoz içindeki madde kavanoz He beraber boru içinde rahatlıkla dolaşabilir.

Pnömatik taşıma sistemleri vücudumuzdaki dolaşım sistemi ile ilişkilendirildiğinde;

I. Kavanoz ve içindeki madde kana benzetilebilir.
II. Pnömatik borular damarlara benzetilebilir.
III. Kavanoza hareket veren pompa kalbe benzetilebilir,

Baba: Kolundaki damarın kesilmesi ile kanın akışı fışkırma şeklinde olmuştur. Hemşire tarafından turnike yapılarak kanın akış hızı durdurulmaya çalışılmıştır.
Anne: Ayağındaki damarın kesilmesiyle kanın akışı sızıntı şeklinde olmuştur. Kan akışı hastaneye geldikten birkaç dakika sonra durmuştur.
Çocuk: Kolundaki damarın kesilmesi ile kanın akışı damlama şeklinde gerçekleşmiştir. Kan kaybı tampon ile durdurulmuştur.

Dolaşım sistemini oluşturan kan, kalp ve damarlar su tesisatındaki bazı yapılarla işlev bakımından eşleştiriliyor.

Bilgi: Vücudumuzda herhangi bir nedenle kanama olduğunda damar duvarında bulunan kan pulcuk/arı o bölgeye hücum ederek gerekli proteinleri üretip pıhtı oluşturarak kanamanın durmasını sağlar.

Hemofili hastalığına sahip kişilerde ise kanamanın durmasını sağlayan pıhtılaşma faktörleri düşük seviyededir. Bu nedenle en ufak bir kanamada dahi hastaneye gidilerek kanamanın durdurulması sağlanmalıdır.

Buna göre;

I. Kanama durdurulmadığı takdirde organ ve dokulara yeteri miktarda besin ve oksijen taşınamaz.
II. Akyuvarlar görevini yerine getiremediğinden kan pıhtılaşmaz.
III. Hastanın kanına uygun, pıhtılaşmayı sağlayan protein verilerek kanın durdurulması sağlanabilir,

Kan bağışı ve kan nakli konularıyla ilgili bir tablo hazırlayan Mert sunum yapmadan önce tablosunu gözden geçirmiş ve bazı hatalar yaptığını fark etmiştir. Hatalarını düzeltmesi için hatalı satırdaki iki bilgiyi birbiriyle yer değiştirmesi gerekmektedir.