Ünite Tekrar Testleri - 3

İçtihat: Müçtehit denilen İslam bilgininin Kur’an-ı Kerim, sünnet ve icmada hükmü açıkça belirlenmemiş olan bir meselenin dinî hükmüne ulaşabilmek için elinden gelen her türlü çabayı sarf etmesi demektir. Kur’an-ı Kerim ve sünnet gibi İslami kaynaklardan dinî hükümler çıkarabilme bilgi ve yeteneğine sahip olan kişilere müçtehit denir.

Buna göre;

I. Dini bir meselenin çözümünde uyulması gereken birtakım standartlar bulunmaktadır.
II. Ortaya çıkan yeni meselelerin çözümünde dinî kaynakları bilen kimselerin rol alması gerekir.
III. Her meselenin çözümü Kur’an-ı Kerim ve sünnete geçmektedir.
IV. Bir meselenin çözümünde müçtehit olan bir kimse tüm donanımlarını kullanması gerekir.

“Allah’ın göklerde olanları da, yerde olanları da buyruğunuz altına verdiğini, nimetlerini açık ve gizli olarak size İhsan ettiğini görmez misiniz?” (Lokman, 31:20)

Alkolün zararları yıllardır konuşuluyor. Peki, alkol kişiyi nasıl etkiliyor? Alkol alan kişinin vücudunda neler oluyor? Bu soruların yanıtını bir iç hastalıkları uzmanı şöyle veriyor. “İlk yudumdan otuz saniye sonra alkol beyne ulaşır. Beyin hücrelerinin mesaj göndermek için kullandığı kimyasalları ve yolları yavaşlatır. Bu ruh halinizi değiştirir ve dengenizi bozar. Aynı zamanda düşünme ve yaşadıklarınızı belleğinize saklama yetinizi olumsuz yönde etkiler. Hücreler küçülmeye başlar. Bu küçülmeyle birlikte; düşünme, öğrenme ve öğrendiklerinizi hatırlama beceriniz giderek azalır.”

Günümüzde yaşanan hızlı gelişme ve değişim birçok dini problemi de beraberinde getirmektedir. Önceki dönemlerde halledilmiş birçok meselenin yeniden ele alınması zorunlu hâle geldiği gibi dini açıdan çözümlenmesi gereken pek çok yeni konular ve problemler de ortaya çıkmıştır. Karşılaşılan yeni şartlar bazı meselelerin yeniden ele alınmasını zorunlu kılmıştır.

Hz. Muhammed (s.a.v.), Muaz b. Cebel’i Yemen’e vali olarak uğurlarken bir süre beraber yürüdüler. Vedalaşırken aralarında şu konuşma geçti:

“Muaz, Belki sen bu seneden sonra beni bir daha göremeyeceksin. Belki dönüşünde benim mescidime ve kabrime geleceksin. Sana bir dava getirilirse ne ile hükmedersin?” diye sorar. Muaz b. Cebel: “Allah’ın kitabı ile” der. Sonrasında Hz. Muhammed (s.a.v.) ona : “Ya onda cevabını açıkça bulamazsan? diye sorduğunda Muaz şöyle cevap verir: “Peygamberin sünneti ile hükmederim.” Muaz’ın bu cevabından sonra Hz. Muhammed (s.a.v.) şunu sorar: “Ya onda da o meselenin cevabını bulamazsan?” Muaz da şöyle der: “İçtihat eder, anladığımla hükmederim.” diye cevap verir. Hz. Muhammed (s.a.v.) “Elhamdülillah! Allah Resulünün elçisi, Resulünün rızasına uygun söyledi.” diyerek memnuniyetim ifade eder ve Muaz’a (r.a.) ‘Allah seni musibetlerden, insanların ve cinlerin şerrinden muhafaza eylesin” diye dua ederler.

(Tirmizi, Sünen, Ahkâm, 3)

Farz;

I. Yapılmasında sevap vardır.
II. İnkar eden İslam dininden çıkmış olur.
III. Kesin ve bağlayıcıdır.
IV. Özürsüz olarak terk edilmesinde günah vardır,

İçtihat faaliyeti her alanda gerçekleşmesi mümkün değildir. İslam’ın bazı konuları içtihat faaliyetine kapalıdır. Bu alanlarda hiçbir müçtehit içtihatta bulunamaz. Dolayısıyla İslam bilginlerinin içtihat edilebilecek alanları bilmeleri gerekir, iman esasları, ahlak ilkeleri, ibadetler ve zarûrât-ı diniyye adı verilen kesin hükümlerde içtihat eylemi geçersizdir. İçtihat daha çok hakkında hüküm bulunmayan yeni meselelerde yapılmaktadır.

Hayat tarzı her geçen gün gelişmekte ve değişmekte. Sağlık alanından, gıda alanına kadar pek çok mecrada geçmişte karşılaşılmayan yüzlerce konu gündeme gelmiştir. Bu konuların hükmü doğrudan Kur’an-ı Kerim ve sünnette bulunmamaktadır. Müslüman bilginler gündeme gelen bu gibi yeni meselelerin İslamiyet açısından hükmünü bulabilmek için birtakım metotlar uygulamışlardır. Bunların başında da içtihat gelir, içtihat; hakkında kesin delil bulunmayan bir konunun hükmünü tespit edebilmek için başta Kur’an-ı Kerim ve sünnet olmak üzere dini kaynaklara müracaat ederek meselenin çözümüne ulaşma faaliyetidir. İçtihat yolu ile Müslümanların bireysel ve toplumsal davranışlarının dinle bağlantısı sağlanmaktadır.