Ünite Tekrar Testleri - 3

Edebiyatın etimolojisini yapmak isterdik ama edebiyatın etimolojisi yok. Yani, edeb-i- y-at diye bir ayrım söz konusu değil. Tanzimat öncesindeki dönemde “edebiyat” yerine “edeb” ya da “şiir” sözcüğü kullanılırdı. Hatta edebiyat yapana “edib”, yapanlara “üdeba” denirdi; şairler şuarası da vardı. Çünkü Osmanlı edebiyatı zaten çok büyük çoğunlukla şiirlerden meydana geliyordu. Tanzimat Dönemi’nde roman, gazete, tiyatro gibi türler de hayatımıza girince edebiyat artık sadece şiir olmaktan çıktı. Orhan Okay, edebiyat sözcüğü, Tanzimat Dönemi’nde Litterature sözcüğünden ilhamla yapılmış uydurma bir sözcük, diyor. O dönemde zaten Avrupa’dan alınan yeni kavramlar için pek çok “-at” ekli sözcük hayatımıza girmişti: Lisaniyat, ruhiyat gibi.

Bu parçadan;

I. “Edebiyat” sözcüğü Tanzimat Dönemi’nde ortaya çıkmıştır.
II. “Edebiyat” sözcüğü Batı etkisinden önceki dönemlerde şiir, tiyatro, roman türlerinin genel adı olarak kullanılmıştır.
III. “-at” eki Türkçenin en işlek eklerinden biridir.

Edebiyatın etimolojisini yapmak isterdik ama edebiyatın etimolojisi yok. Yani, edeb-i- y-at diye bir ayrım söz konusu değil. Tanzimat öncesindeki dönemde “edebiyat” yerine “edeb” ya da “şiir” sözcüğü kullanılırdı. Hatta edebiyat yapana “edib”, yapanlara “üdeba” denirdi; şairler şuarası da vardı. Çünkü Osmanlı edebiyatı zaten çok büyük çoğunlukla şiirlerden meydana geliyordu. Tanzimat Dönemi’nde roman, gazete, tiyatro gibi türler de hayatımıza girince edebiyat artık sadece şiir olmaktan çıktı. Orhan Okay, edebiyat sözcüğü, Tanzimat Dönemi’nde Litterature sözcüğünden ilhamla yapılmış uydurma bir sözcük, diyor. O dönemde zaten Avrupa’dan alınan yeni kavramlar için pek çok “-at” ekli sözcük hayatımıza girmişti: Lisaniyat, ruhiyat gibi.

Bu parçadan;

I. “Edebiyat” sözcüğü Tanzimat Dönemi’nde ortaya çıkmıştır.
II. “Edebiyat” sözcüğü Batı etkisinden önceki dönemlerde şiir, tiyatro, roman türlerinin genel adı olarak kullanılmıştır.
III. “-at” eki Türkçenin en işlek eklerinden biridir.

Makale ile ilgili sunum hazırlayan öğrenciler, makalenin tarihî gelişimiyle ilgili bilgileri yazması için Mehmet’e sırasıyla söylemişlerdir.

Funda: İlk makaleyi Tanzimat Dönemi’nde Şinasi yazmıştır.
Faruk: 1860 yılında yayımlanan bu makalenin adı Yeni Lisan’dır.
Aydın: Hüseyin Cahit Yalçın’ın Fransızcadan çevirdiği Edebiyat ve Hukuk aüU makale Servetifünun Dönemi’nin kapanmasına neden olmuştur.
Kaan: Ömer Seyfettin’in Mukaddime adU makalesi Millî Edebiyat’ın dil anlayışını ortaya koymuştur.
Bilge: Ziya Paşa Şiir ve İnşa makalesinde ortaya koyduğu düşünceleriyle yeni edebiyatın kuruluşuna önemli katkıda bulunmuştur.

Arkadaşları sözlerini bitirdikten sonra Mehmet, bu bilgilerden ikisinin yanlış olduğunu ve bunları düzeltebileceğini söylemiştir.

Dilin anlam alanıyla ilgili önemli kavramlarından biride bağdaştırmadır. Tamlama, deyim söz varlığı içindeki öğeleri, tümce ya da sözleri anlamlı, kabul edilebilir birimler hâlinde bir araya getirmeye “bağdaştırma”’ denir. Türkçe bağdaştırma bakımından oldukça zengin bir dildir.

¹ |Aksan (I) Doğan (II) Anlambilim (III) Engin Yayınevi (IV) Ankara (V) 1998 (VI) s (VII) 86 (VIII)

Makale ile ilgili sunum hazırlayan öğrenciler, makalenin tarihî gelişimiyle ilgili bilgileri yazması için Mehmet’e sırasıyla söylemişlerdir.

Funda: İlk makaleyi Tanzimat Dönemi’nde Şinasi yazmıştır.
Faruk: 1860 yılında yayımlanan bu makalenin adı Yeni Lisan’dır.
Aydın: Hüseyin Cahit Yalçın’ın Fransızcadan çevirdiği Edebiyat ve Hukuk aüU makale Servetifünun Dönemi’nin kapanmasına neden olmuştur.
Kaan: Ömer Seyfettin’in Mukaddime adU makalesi Millî Edebiyat’ın dil anlayışını ortaya koymuştur.
Bilge: Ziya Paşa Şiir ve İnşa makalesinde ortaya koyduğu düşünceleriyle yeni edebiyatın kuruluşuna önemli katkıda bulunmuştur.

Arkadaşları sözlerini bitirdikten sonra Mehmet, bu bilgilerden ikisinin yanlış olduğunu ve bunları düzeltebileceğini söylemiştir.

Dilin anlam alanıyla ilgili önemli kavramlarından biride bağdaştırmadır. Tamlama, deyim söz varlığı içindeki öğeleri, tümce ya da sözleri anlamlı, kabul edilebilir birimler hâlinde bir araya getirmeye “bağdaştırma”’ denir. Türkçe bağdaştırma bakımından oldukça zengin bir dildir.

¹ |Aksan (I) Doğan (II) Anlambilim (III) Engin Yayınevi (IV) Ankara (V) 1998 (VI) s (VII) 86 (VIII)

Makale ile ilgili Burcu’nun hazırladığı slaytın bir sayfasında bilimsel makalenin özellikleri şöyle sıralanmıştır:

I. Yalın ve anlaşılır bir dille yazılır.
II. Anlatıcı I. kişi ve karmacadır.
III. Kanıtlayıcı anlatımdan yararlanılır.
IV. Öznel anlatıma yer verilir.
V. Kelimeler terim ve gerçek anlamlarıyla kullanılır.

Burcu’nun anlatımı bittikten sonra Fatih söz isteyerek bazı özelliklerin bilimsel makalelere değil sanatsal eserlere ait olduğunu söylemiştir.

Tıbbi biyoloji uzmanı Prof. Dr. A. Feda Gürsel makale yazmaya başlayacak yüksek lisans öğrencilerini makalenin bölümleri hakkında bilgilendirmiştir. Bu bilgilendirmede bölümlerin adını belirtmemiştir.

• Konunun ilgilileri bakımından okunacak ilk bölümü düzenlenirken kelimeler dikkatle seçilmeli, makalenin içeriğini yansıtacak en az kelime kullanılmalıdır.
• Metnin bütününde anlatılanların ana batlarıyla ifade edildiği bölüm burasıdır. Araştırmanın amacı, kapsamı, araştırmada kullanılan yöntemler, anahtar kelimeler burada verilir.
• Temel bilgilerin sunulduğu bölümdür. Bu bölümde konuyla ilgili daha önce yapılan çalışmalar hatırlatılır.
• Bu bölümde yazar neyi, niçin ve nasıl kullandığını açıklar.
• Araştırmada elde edilen bulguların araştırmanın amaçları ile ilişkileri kurulur. Elde edilen bulgulardan birtakım nesnel genellemelere ulaşılmaya çalışılır. Araştırmanın bilim dünyasına katkısı belirtilir.

Tıbbi biyoloji uzmanı Prof. Dr. A. Feda Gürsel makale yazmaya başlayacak yüksek lisans öğrencilerini makalenin bölümleri hakkında bilgilendirmiştir. Bu bilgilendirmede bölümlerin adını belirtmemiştir.

• Konunun ilgilileri bakımından okunacak ilk bölümü düzenlenirken kelimeler dikkatle seçilmeli, makalenin içeriğini yansıtacak en az kelime kullanılmalıdır.
• Metnin bütününde anlatılanların ana batlarıyla ifade edildiği bölüm burasıdır. Araştırmanın amacı, kapsamı, araştırmada kullanılan yöntemler, anahtar kelimeler burada verilir.
• Temel bilgilerin sunulduğu bölümdür. Bu bölümde konuyla ilgili daha önce yapılan çalışmalar hatırlatılır.
• Bu bölümde yazar neyi, niçin ve nasıl kullandığını açıklar.
• Araştırmada elde edilen bulguların araştırmanın amaçları ile ilişkileri kurulur. Elde edilen bulgulardan birtakım nesnel genellemelere ulaşılmaya çalışılır. Araştırmanın bilim dünyasına katkısı belirtilir.

Dilin anlam alanıyla ilgili önemli kavramlarından biride bağdaştırmadır. Tamlama, deyim söz varlığı içindeki öğeleri, tümce ya da sözleri anlamlı, kabul edilebilir birimler hâlinde bir araya getirmeye “bağdaştırma”’ denir. Türkçe bağdaştırma bakımından oldukça zengin bir dildir.

¹ |Aksan (I) Doğan (II) Anlambilim (III) Engin Yayınevi (IV) Ankara (V) 1998 (VI) s (VII) 86 (VIII)