Yeryüzü Şekilleri - 2

Yeryüzünün tamamının ya da bir bölümünün kuşbakışı görünüşünün belli bir ölçeğe göre küçültülerek bir düzlem üzerine aktarılmasıdır.

Ovalar tarımsal faaliyetlerin yapıldığı en önemli yeryüzü şekilleridir. Türkiye fiziki haritasına bakıldığında Çarşamba Ovası ve Muş Ovası farklı renkte gösterilmektedir.

Yukarıdaki Türkiye haritasında ülkemize ait bazı yüzey şekilleri verilmiştir.

Buna göre;

I. Ülkemizin farklı yeryüzü şekillerinden oluşan bir coğrafi yapısı vardır.
II. Dağların denize paralel uzanması ile Karadeniz kıyıları daha düz iken, Ege kıyıları girintili çıkıntılıdır.
III. Ülkemizde tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin yapılmasına uygun olan düzlük alanlar bulunmaktadır.
IV. Ülkemizin doğu bölgelerinde ortalama yükseltinin fazla olması akarsuların enerji potansiyelini artırmıştır.

Bilindiği gibi Dünya’mız ekvatordan şişkin kutuplardan basık bir şekle sahiptir. Buna “geoid” denir. Ancak geçmişten günümüze Dünya’nın veya herhangi bir yerin haritası kağıt ve deri gibi materyaller üzerine çizilmiştir.

Akif Öğretmen öğrencilerine harita üzerinden İstanbul ile Van arasındaki gerçek uzaklığı bulmalarını istemiştir.

Yeşim ödevi nasıl yaptığını arkadaşlarına anlatırken İstanbul ile Van arasındaki harita uzunluğunun 20 cm olduğunu söyleyince Ece buna itiraz ederek kendi kullandığı haritada 12 cm olduğunu söylemiştir.

Fiziki haritalarda 500-1000 m arası yükseltiye sahip olan yerler sarı renkle gösterilir.

Memleketine gidecek olan Yakup Bey, yola çıkmadan önce fiziki harita üzerinden ailesine şöyle bir bilgi verir:

Haritaların sağ alt köşelerinde işaretler tablosu bulunur. Haritalarda kullanılan özel işaretlerin ne anlama geldiğini gösteren bu bölüme lejant denir. Aşağıda bir lejant örneği verilmiştir.

Buna göre bir öğrenci lejantı kullanarak,

I. Haritasını incelediği yerin denize göre sahip olduğu ortalama yükseltisini bilir.
II. Haritada yer alan yeryüzü şekillerinin neler olduğunu ve bulunduğu yerleri gösterebilir.
III. Ülkenin önemli şehirlerini, bu şehirler arasındaki ulaşımın hangi yollarla sağlandığını söyleyebilir.
IV. Haritasını incelediği ülkenin kapladığı alanı ve komşu ülkelerinin hangileri olduğunu tespit edebilir.

Dünya yaklaşık 510 milyon km² dir. Dünya’nın haritasını çizerken elbette bu büyüklükte bir kağıt bulamayız. Bu yüzden harita çizilirken gerçek alanları belirli oranlarda küçülterek kağıda çizeriz.

Aşağıda Ege Bölgesi fiziki haritası verilmiştir.