Maddenin Hal Değişimi - 3

Dışarıya ısı vererek gerçekleşen hâl değişimleri aşağıda ok işaretleri ile gösterilmiştir.

Kaynama ve buharlaşma farklı kavramlardır.

Fen bilimleri öğretmeni Bilgehan Bey öğrencisi Ela’ya üzerinde kaynama ve buharlaşmaya ait görseller bulunan bir not defteri vererek bu hâl değişimi olayları ile ilgili ikişer özellik yazmasını istemiştir.

Ela’nın not defterine yazdıkları aşağıda verilmiştir.

Aşağıdaki şemada maddenin katı, sıvı ve gaz hâlleri arasında gerçekleşen bazı hâl değişim olayları isimlendirilmiştir.

Isı alan maddelerin tanecikleri arasındaki mesafe artarak maddenin hacmini artıran bir hâl değişimi gerçekleşir.

Suyun ısı alışverişi etkisiyle yeryüzü ve atmosfer arasında dolanması olayına su döngüsü denir.

Görselde su döngüsü sırasında bazı hâl değişimi olayları hakkında bilgiler verilmiştir.

Karbondioksit havada gaz hâlde bulunur. Dondurulmuş karbondioksit günlük hayatta kuru buz olarak bilinir.

Kuru buz sıcak suya konulduğunda doğrudan havaya karışır.

Aşağıda Tülin Hanım’ın akşam yemeğine hazırlık yaparken mutfakta yaptığı bazı uygulamalar verilmiştir.

• Oda sıcaklığındaki kıymayı bozulmaması için buzluğa atıyor.
• Makarna pişirmek için tencereye su koyup, yüksek ateşteki ocağa koyuyor.
• Çikolatalı sos yapmak için, çikolataları önceden ısıttığı fırına atıyor.

Hilal, deniz suyundan içme suyu elde edebilmek için aşağıdaki modeli tasarlamıştır.

Güneş ışığının etkisiyle havuzda bulunan deniz suyu buharlaşır. Cam fanusa ulaşan su buharı su damlacıklarına dönüşerek su toplama haznesinde birikir ve içme suyu tankına gönderilir.

Hazırlanan modelde içme suyu elde edilmesinde,

I. Deniz suyu ısı alarak sıvı hâlden gaz hâle geçer.
II. Su buharı cam fanusa çarptığında cam fanusa ısı vererek gaz hâlden sıvı hâle geçer.
III. Buharlaşma ve yoğuşma olayları bir arada gerçekleşir.

Gaziantep mutfak kültüründe kurutulmuş sebzeler oldukça önemli bir yere sahiptir. Kuru şekilde tüketimi en çok tercih edilen sebze ise patlıcandır. Marketten alınan patlıcanlar önce çekirdeklerinden ayrıştırılır daha sonra iplere dizilerek bol miktarda güneş alan çatılarda, teraslarda veya balkonlarda kurutulmaya bırakılır. Bu şekilde patlıcanlar ortalama 10 veya 12 gün içinde kurumuş olur.

Patlıcanın kurumasına neden olan hâl değişimi olayına,

I. Karpuzun soğuması için Güneş’in altında bekletilmesi
II. Ateşi yükselen insanların başına ıslak bez konulması
III. Kışın araba camlarının buğulanması