Ünite Tekrar Testleri - 3

Atomun incelenmesi esnasında elektronun bulunması bilgimizi
çoğaltmış, fakat el atılması gereken yeni konuların ortaya
çıkmasına da neden olmuştur.

Doğa bilimleri açıklamaya dayanır oysa insan bilimleri ruhsal
olayları anlamaya çalışır. Dilthey'in deyişiyle; “ Doğayı açıklarız,
ruhsal olayları ise anlarız. İnsan yaşamının geçtiği yerde
kendi evimizde gibiyiz. Oysa doğada yabancıyız.”

İnsanoğlu, bilimsel açıklamalardan hareketle olgular arasındaki
ilişkileri önceden kestirmeye çalışmıştır. Bunun ilk
örneklerinden biri Thales'in 28 Mayıs 585'te Güneş'in tutulacağını
söylemesidir.

Astronomi ilerki yıllarda Halley kuyruklu yıldızının tekrar ne
zaman dünyanın yakınından geçeceğini ve dünyanın hangi
bölgelerinden görüleceğini yakın bir tahminle söyleme imkanına
sahiptir. Benzeri bir şekilde fizik de, suya batırılan bir
cismin özgül ağırlığına göre suyun üzerinde mi yüzeceğini,
yoksa onun içine mi batacağını suya batırılmadan önce kesin
bir şekilde bize söyleyebilir.

Nuhun gemisini bulmak isteyen bazı araştırmacılar, zaman
zaman buldukları her ağaç parçasını gemiye aitmiş gibi kabul
ederler. Onlara göre, bu tür olaylar kutsal kitaplarda yazdığı
için doğrudur ve tartışılamaz.

Carnap'a göre bir önermenin doğrulanabilmesi onun gözlenebilir
olmasına bağlıdır.

Kuhn, bilimin ne olduğunu anlamak için bilim insanları topluluğunun
iç yapısını, inançlarını, içinde yaşadıkları toplumun
araştırma gruplarına bakış tarzını, bilim ve toplum arasındaki
karşılıklı ilişkileri... incelemek gerektiğini ileri sürer.

Türk halkının, 1999 Gölcük ve Düzce depremlerinden sonra
depreme olan ilgili ve merakı artmıştır. Bu duyarlılığa yönelik
bütün yayın organlarında depremle ilgili programlar yapılmaktadır.
Bu programlardan birinde deprem erken uyarı
sistemi ile ilgili bilgi verilmiştir. Bu sistemin İstanbul'da olası
depremi sekiz saniye öncesinden haber vererek birçok sa-
. yıda insanın hayatını kurtabileceği belirtilmiştir.

Pazara çıkan bir kadın elma tezgahının üzerindeki elmalardan
birkaçını inceledikten sonra, diğer elmaların da incelediği
elmalar gibi olması gerektiğine inanarak satıcı ile pazarlığa
girişir. Ve bu durumda kadınının eve geldiğinde beklediğine
uymayan biçimsiz ve çürük elmalarla karşılaşması ihtimali
çok yüksek olacaktır. Peki aynı durumun Galile'nin başına
gelmesi niçin mümkün olmasın? O da sonuca sınırlı sayıdaki
gözlemlerden yola çıkarak ulaşmadı mı?

Bir bilim insanı başka bir bilim insanının elde ettiği sonuçları
eleştirip düzeltebileceği gibi, onlara dayanarak onları daha
ilerletebilir. Bu nedenle bugün herhangi bir bilim, örneğin tıp
veya fizik bundan elli yıl önce olduğundan daha ileridedir.