Türklerin Anayurdu Orta Asya - 5

Mani dinini kabul etmeleri Uygurları zayıflatan en büyük etken olmuştur. Uygurları hareketsizliğe, et yememeye, savaş yapmamaya teşvik eden bu din onların savaşçı özelliklerinin zayıflamasına neden olmuştur. Fakat sonradan Uygurların bilim, sanat ve edebiyattaki ilerlemelerine de etki etmiştir.

Buna göre Uygurlarda dinî yapının;

I. Askerî
II. Toplumsal
III. Kültürel

Türk devletlerinde kurultay (toy); siyasi, kültürel, hukuki ve ekonomik konularda genel kararlar alan ve devlet yönetiminin temelini oluşturan en yüksek kuruluştu. Kağan, hanedan üyeleri, hatun ve boy beylerinden oluşan kurultay, genellikle yılda üç kez toplanarak devlet işlerini görüşürdü.

Türklerin Atayurdu Orta Asya’dır. Ancak kuraklık, otlakların azalması, hayvan ölümleri, otlak elde etmek için çıkan boylar arası çatışmalar, Moğol ve Çinlilerin saldırıları gibi nedenlerle daha sora faklı yerlere göç etmişlerdir. Aşağıda göç güzergâhları ve göç edilen bazı yerler haritada üzerinde oklarla gösterilmiştir.

• 375 yılında yapılan Kavimler Göçü sonucu Avrupa Hun Devleti kurulmuş. Roma İmpatorluğu önce ikiye ayrılmış, sonra Batı Roma yıkılmıştır. Ayrıca bu olay sonucunda bugünkü Avrupa devletlerinin temelleri atılmıştır. Bu yüzden Kavimler Göçü Orta Çağ’ın başlangıcı olarak kabul edilmiştir.
• Türkler göç ettikleri yerlerde farklı devletler kurmuşlar, buralardaki toplamlarla etkileşime geçmişlerdir. Avrupa’ya göç eden Türk toplulukları Hristiyanlığı kabul ederken, Asya’nın batısına göç eden Türkler Müslüman olmuşlardır.

Verilen bilgilere göre Türklerle ilgili,

I. Yaşadıkları yerdeki iklim değişikliği göç etmelerine neden olmuştur.
II. Yapılan göçler sonucu Asya dışındaki farklı kıtalara yayılmışlardır.
III. Göçler sosyal, kültürel, dinî ve siyasi hayatlarını etkilemiştir.
IV. Dünya tarihine yön vermişlerdir.

Orta Asya Türklerinde, toplumda en küçük birlik olan aile, kan bağı esasına dayanmaktadır. Türklerin dünyanın dört bir tarafına dağılmasına rağmen varlıklarını korumaları, aile yapısına verdikleri önemden kaynaklanmıştır.

Orta Asya’da, tarımın sınırlı alanlarda yapılabilmesi buna karşın otlakların geniş yer tutması nedeniyle Türk boyları zorunlu olarak geçimlerini hayvancılık üzerine kurmuştur. Bu nedenle hayvancılık ile uğraşan Türklerin büyük çoğunluğu, konargöçer bir yaşam tarzını benimsemiştir.

Asya Hun Devleti’nde Mete Han, yirmi altı boyu Türk tarihinde ilk kez tek bayrak altında toplamıştır. I. Kök Türk Devleti’nde ise Mukan Kağan, Kore’den Karadeniz’e kadar olan bölgedeki Türk boylarını hâkimiyeti altına almıştır.

Orhun Yazıtları’nda Bilge Kağan: “Tanrı irade ettiği için Kut’um olduğu için kağan oldum.” demiştir.

Orta Asya Türk devletleri topraklarından gelip geçen kervanlardan “geçiş vergisi” almıştır. Özellikle Çin ipeğinin Batı’ya satışından önemli kârlar elde etmişlerdir. Türkler, kervanların ülkelerinden geçiş güvenliğini sağlamışlar, konaklama ihtiyaçları için kervansaray denilebilecek yerler inşa etmişlerdir.