Dolaşım Sistemi - 2

Küçük kan dolaşımı; kirli kanın akciğerlere gönderilip burada oksijence zenginleşerek temizlenmesini ve temizlenen kanın tekrar kalbe dönmesini sağlar. Büyük kan dolaşımı; temizlenen kanın dokulara dağıtılıp, dokularda kirlenen kanın tekrar kalbe dönmesini sağlar.

Aşağıda büyük ve küçük kan dolaşımını gösteren bir şema verilmiştir.

Fen bilimleri öğretmeni kanı oluşturan yapıları öğrencilerine modellemek için aşağıda verilen etkinliği tasarlıyor.

• Cam bir kavanoz içine bir miktar saf su koyuyor.
• Sonra kavanoz içine önce kırmızı ve beyaz şekerler sonra ufak ve şeffaf pullar ekleyip, kavanozun kapağını kapatıyor.

Mustafa bir haber kanalında izlediği haberden sonra, ona en yakın kan bağışı noktasına gitmiştir. Bir süre sonra Mustafa’nın telefonuna aşağıdaki mesaj gelmiştir.

Kanda bulunan K, L ve M kan hücrelerinin görevleri aşağıda verilmiştir.

K: Kanın pıhtılaşmasını sağlar.
L: Vücudu mikroplara karşı korur.
M: Oksijen ve karbondioksit taşır.

Kalbimiz kasılıp gevşeyerek vücudumuza kan pompalamakla görevlidir. Kalbimiz tarafından yapılan bu hareketin etkisini, atardamarlardan geçen kanın akışından hissedebiliriz. Bu etki nabız olarak adlandırılır. Nabız genellikle el bileğimiz ya da boynumuzdaki atardamarlardan ölçülür.

Şekildeki tabloda sağlıklı çocuklarda yaşlara ve cinsiyetlere göre dakikadaki nabız sayısı verilmiştir.

Tablodaki bilgilere bakılarak,

I. Doğumdan çocukluğa doğru insanların ortalama nabız sayısı zamanla azalır.
II. 14 yaşındaki kız ve erkek bireylerden kızların kalbi erkeklerin kalbine göre birim zamanda daha çok atar.
III. Bir bebeğin nabız sayısının alt ve üst sınırları arasındaki fark, yaşı ilerledikçe sürekli artar.

İnsan vücudunda bulunan bazı yapı ve organlar çiçeğin yapraklarına aşağıdaki gibi yazılmıştır.

Vücudumuzda yapı ve görevlerine göre kan taşıyan üç farklı damar bulunur.

Bu damarlar ile ilgili,

I. Atardamarlar kalpten aldığı kanı kılcal damarlara ve diğer organlara iletir.
II. Kılcal damarlar madde alışverişini sağlayan damarlardır.
III. Toplardamarlar vücuttan topladıkları kanı kalbe getirir.

Kalp, kasılıp gevşeyerek kanın vücutta dolaşmasını sağlar. Kasıldığında sol alt odacıktaki kan tüm vücuda oksijen taşımak için yola çıkar. Aynı zamanda karbondioksitçe zengin kan kalbin sağ alt odacığından akciğere gider. Kalp gevşediğinde ise vücutta kirlenen kan kalbin sağ üst odacığına, akciğerde temizlenmiş kan ise kalbin sol üst odacığa gelir. Kalbin sağ ve sol odacıklarında bulunan kan kalbin yapısında bulunan perdeden dolayı asla birbirine karışmaz.

A, B, AB ve 0 olmak üzere dört çeşit kan grubu bulunur.

Kan grupları arasında meydana gelen kan alışverişi aşağıdaki şemada gösterilmiştir.

Tabloda sağlık sorunu yaşamayan bazı bireyler hakkında bilgiler verilmiştir.

Kalbin kendi ritmi düzensizleştiğinde veya çok yavaşladığında kalbin atma hızının normal olmasını kalp pili ayarlar.

Kalp atışının azalması durumunda beyin ve diğer organlara yeterli kan ve oksijen ulaştırılamaz. Kalp pili, gerekli olan kan dolaşımının sağlanması için kalbimizin doğal uyarı sistemine benzer şekilde çalışır.

Pildeki elektronik bölüm, kalbin pompası olan alt odaları çalıştırmak için elektriksel uyarılar üretir. Uyarılar alt odalara gömülü tel aracılığıyla kalbe iletilir. Belirli bir ritme ayarlanan pil, kalbin çalışmadığı durumlarda uyarı oluşturur.