Ünite Tekrar Testleri - 2

Bir davranışın ahlaksal bir davranış olabilmesi için önce kişinin
buna inanıyor olması gerekir. Ancak belli bir biçimde
davranışın “ödev” olduğu düşünüldüğü zaman ahlaksal bir
davranıştan sözedilebilir. Ahlaksal olarak doğru bir davranışı
belirleyen şey niyettir, eylemin sonucu değildir.

Sorumluluk, kişinin kendi eylemlerinin sonuçlarını üstlenmesi
olarak tanımlanır. Sorumluluk irade özgürlüğü ile yakından
ilgilidir; irade özgürlüğünü varsayar. Çünkü özgürlüğün bulunmadığı
yerde ahlaki sorumluluktan, yani kişinin eylemlerinin
sonuçlarını üstlenmesinden söz edilemez.

Özgürlük, insanın ahlakî davranımını kendi iradesiyle belirleyebilmesidir.
İrade özgürlüğüne dayanmayan hiçbir eylem
ahlaki bir davranış olarak kabul edilmemelidir.

Montaigne, “Denemeler” adlı eserinde, “Nasıl mutlu olunabilir?”
sorusunu şöyle yanıtlar: “ İçimizde bir doğa kımıldıyor;
ona kulak verir, yasalarını kavrarsak erdemi, dolayısıyla mutluluğa
giden yolu da bulmuş oluruz.”

“Kötülük ve erdem, tuz ve şeker gibi doğal bir üründür.”

Sokrates'e göre en iyi davranış bireyin kendini bilmesi ve
bilgece yaşamasıdır.

• Platon'a göre iyi, iyi ideasına uygun olandır.
• Farabi'ye göre iyi, Tanrı'nın buyruklarına uyandır.
• Spinoza'ya göre iyi, doğaya uygun davranmaktır.

Kendini bilge sanmak kuruntusundan başka hiçbir şey, gerçek
bilgiye daha büyük bir engel olamaz. Bundan dolayı
ahlak bağlamında, “kendini tanıma”dan daha zorunlu hiçbir
şey yoktur. Çünkü bilgi insanı doğru eyleme, bilgisizlik de
yanlış eyleme götürür. Kendini tanıyan insan, kendine yarayanı
yapacak, kendini tanımayansa zararına olanı yapacaktır.
Bilgi, böylece tüm ahlaksal eylemlerimizin kaynağıdır,
bütün yanlış eylemlerimizin temeli de bilgisizliktir.

Ahlaklı eylem, her şeyden önce kişinin iradesi ve vicdanı ile
ilgilidir. Bu nedenle özneldir. Birey yalnızca kendi işine yarayan
bir şeyi değerli, ahlaki eylem olarak kabul eder.