Değişen Dünyada Değişen Osmanlı - 2

Tanzimat sonrasında Osmanlı Devleti’nde birçok alanda olduğu gibi ekonomik alanda da değişimler yaşanmıştır. Özellikle 1838’de imzalanan Balta Limanı Ticaret Anlaşması ile yabancıların serbestçe ticaret yapabilmelerine imkân sağlanmıştır. Bunun sonucu yabancı sermaye yatırımları Osmanlı ekonomisini olumsuz etkilemiş ve Osmanlı Devleti ilk kez Kırım savaşı esnasında dış borç almak zorunda kalmıştır. Ancak 1881 yılına gelindiğinde Osmanlı Devleti’nin dış borçlarını ödeyememesi üzerine ------ kurulmuştur.

Osmanlı Devleti’nin başkenti İstanbul için yangın büyük bir afet idi. 18. yüzyıla kadar yangınlarla mücadele edecek bir teşkilatın olmaması ve İstanbul’daki evlerin genellikle ahşap olması nedeniyle şehirde çıkan yangınlar hızla yayılıyor ve yangınlara zamanında müdahale edilmediği için pek çok insan evsiz kalıyordu.

Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde demir yolu yapımına çok önem verilmiştir. Bu durumun en önemli nedenlerinin başında ekonomik kalkınmayı sağlamak gelmektedir.

Buna göre Osmanlı Devleti’nde;

I. İşletmeye açılan demir yolları sayesinde isyanlara çok hızlı müdahale edilmesi
II. Demir yolunun geçtiği güzergâhların tarıma açılması
III. Anadolu buğdayının demiryolu sayesinde İstanbul ve Avrupa pazarlarına taşınmaya başlanması

IV. Murat, ülke yönetimini yeniden düzene sokabilmek için başta Koçi Bey olmak üzere güvendiği kişilerden yapılacak ıslahata dair raporlar istedi. Bu raporlar daha çok halkın kontrol altına alınmasını, rüşvetin önlenmesini, yüksek makamda olanların işin ehli olmasını ve halka adil davranılmasını tavsiye etmekteydi.

Verilen bilgilere göre IV. Murat ile ilgili;

I. Yönetim şeklini değiştirmek istemiştir.
II. Planlı ve programlı bir çalışma yapmak istemiştir.
III. Ülkedeki sorunlara kalıcı çözüm bulmak istemiştir.

Büyük umutlarla Hotin Seferine bizzat ordunun başında çıkan II. Osman, hayal kırıklığına uğradı. Zafer kazanılamamasının sorumlusu olarak Yeniçerileri gördü. İstanbul’a döndükten sonra yeniçerilere düzen vermek veya yeni bir ordu kurmak düşüncesine kapıldı.

Lale Devri’nde İstanbul’da birçok saray yaptırıldı. Kahvehane çoğaldı. Eğlence hayatı ile birlikte şiir ön plana çıktı. Divân edebiyatının önemli isimlerinden Nedim bu dönemde parladı. Şairler şiirlerinde daha çok Türkçe kelime kullanırken, tabiatı ve aşkı övdüler. Günlük hayatta Batı tarzı mobilya kullanılmaya başlanıldı. Geleneksel Osmanlı divanlarının yerini, iskemle ve koltuklar aldı. Bazı saray duvarları resimlerle süslendi. Devlet adamlarının portreleri yaptırıldı.

Osmanlı Devleti 17. yüzyıldan itibaren siyasi, askerî ve ekonomik alanlarda eski gücünü yitirmeye başladı. Avrupalılar karşısında alınan yenilgiler önce - - ? - - alanda birtakım düzenlemeler yapılmasına neden oldu.

Osmanlı’da 1827’de Batı tarzı eğitim veren Mekteb-i Tıbbiyye, 1831’de Mızıka-yı Hümayun Mektebi, 1834’te Mekteb-i Ulum-ı Harbiye açıldı. Mekteb-i Tıbbiye’nin yeni binasını açarken Sultan II. Mahmut bir konuşma yaptı. Konuşmasından bir bölüm şöyledir; “Burada Fransızca olarak tıp ilmini öğreneceksiniz. Sizlere Fransızca okutmaktaki amacım Fransız dilini öğretmek değil, tıp bilgilerini öğretip yavaş yavaş kendi dilimize aktarmaktır.”

II. Mahmut; devlet yönetimi, askerlik, eğitim, ekonomi alanlarında ve toplumsal hayatta önemli yenilikler yaptı.

19. yüzyılda kapitülasyonların da etkisi ile Osmanlı pazarları Avrupa’da üretilen ucuz malların istilasına uğradı. Sultan II. Mahmud Dönemi’nde yerli tüccarların yabancı tüccarlarla rekabet edebilmesi için gümrük vergileri indirilmiş ve vatandaşların yerli malı kullanması teşvik edilmiştir.