Ünite Tekrar Testleri - 1

“ XVIII. yüzyıldan itibaren Batı kaynaklı kurumlar ve fikirler Osmanlı Devleti’nde de hayat bulmaya başladı. Bu durum XIX. yüzyılda daha da güçlendi. Böylece İmparatorluk bünyesinde dinî fikir ve kurumların, gelenekleşmiş yaşam tarzının yanı sıra Batıcılık fikri gelişip yayılmaya başladı."          (Sami Zariç, Tarihsel Kökeninden Ülkelere Göre Türlerine Aydınlanma Felsefesi (Çağı) ve Türkiye Cumhuriyeti)

Fransa kral XVI. Louis tarafından yönetiliyordu. Fransa’da halk soylular, rahipler, burjuvalar ve köylüler olarak sınıflara ayrılmıştı. Soylular ve rahipler devlet yönetiminde yer alıyor fakat vergi vermekten muaf tutuluyorlardı. Coğrafi Keşifler sonrası güçlenen burjuvalar maddi olarak iyi durumda olmalarına rağmen siyasi haklarını kullanamamaktaydı. Fransa nüfusunun büyük çoğunluğunu oluşturan köylüler ve işçiler ise hem çok çalışıyor hem de vergi ödeyerek devletin devamlılığını sağlıyorlardı. Bu nedenle köylüler, işçiler ve burjuvalar içinde bulundukları durumun soylular ve rahiplerden kaynaklandığını ifade ediyorlardı.

Aydınlanma Çağı’nda yetişen filozof ve düşünürler yasama, yürütme ve yargının birbirinden bağımsız kurumlar tarafından kullanılmasını, eşitlik, adalet ve demokrasi kavramlarını işleyen eserler meydana getirdiler. Bu eserlerin halk ile buluşmasının ardından halk bu konularda daha da aydınlandı.

Fransa Kralı XVI. Louis’in, yeni vergiler koyması üzerine halk isyan etti. 1789 yılında meydana gelen Fransız İhtilali sonunda krallık
yıkılarak cumhuriyet kabul edildi. Fransız ihtilali dünyada adalet ve eşitlik gibi kavramların yayılmasında etkili oldu.

Yukarıdaki haritada Kanuni Sultan Süleyman Dönemi’nde Osmanlı Devleti’nin ulaştığı sınırlar gösterilmiştir.

İpek ve Baharat yollarının Osmanlı Devleti’nin kontrolünde olması Avrupalı devletlerin yeni ticaret yolları aramasında etkili olmuştur. Gerek pusulanın geliştirilmesi gerekse okyanus şartlarına dayanıklı gemilerin yapılması ve cesur gemicilerin yetişmesi Coğrafi Keşiflerin gerçekleşmesini sağlamıştır. Coğrafi Keşifler sonunda yeni yerler keşfedilmiş ve bu yerlerdeki değerli madenler Avrupa’ya taşınmıştır. Yeni ticaret yollarının bulunması üzerine ipek ve Baharat yolları, Akdeniz limanları eski önemini kaybetmiştir.

Bilgi: Osmanlı Devleti’nde özellikle Lale Devri ile birlikte Avrupa’nın örnek alınarak ıslahatların yapıldığı görülmektedir.

Osmanlılar Rumeli’de gerçekleştirilen fetihlerin ardından Anadolu’dan bazı Türkmen ailelerini bölgeye göç ettirmişlerdir. Amaç fetihlerin kalıcı olmasını ve bölgede Türk kültürünün yayılmasını sağlamaktır.

“İstanbul elbette fetholunacaktır. Onu fetheden kumandan ne güzel kumandan, onu fetheden asker ne güzel askerdir.”

Buna göre Şeyh Edebali, Osmanlı yöneticilerine;

I. Alçak gönüllü davranmak
II. Adaletli ve hoşgörülü olmak
III. Zorluklar karşısında sabırlı olmak
IV. Ayrım yapmaksızın insanlara değer vermek