Ünite Tekrar Testleri - 4

Endüljans, Ortaçağ Avrupa’sında bir tür günah çıkartma ve ölümünden sonra kişinin cennete gidebilmesi için papadan satın aldığı af belgesidir. Kilisenin endüljansı uygulaması aslında kulların inancını bir nevi satın alması ve inancın ticarete dökülmesi anlamına geliyordu. Reform hareketlerinin öncüsü ve sembol ismi olan Martin Luther, endüljansı tehlikeli bir uygulama olarak gördüğü için bu uygulamaya karşı çıkmıştır.

Rönesans ve Reform hareketleri sonucunda Kilise’nin kontrolü ve baskısı ile ortaya çıkan skolastik düşünce yerini araştırmacı ve sorgulayıcı bilim anlayışı olan pozitif düşünceye bıraktı.

Fransız İhtilali’ni gerçekleştirenler sonrasında İnsan ve Vatandaş Hakları Bildirisi’ni ilan ettiler. İlan edilen bildiride şu hususlar vurgulandı: “İnsanlar hakları bakımından hür ve eşit doğarlar ve öyle kalırlar. Bu haklar hürriyet, mülkiyet, güvenlik ve zulme karşı direnme haklarıdır. Her türlü egemenlik esas olarak millettedir. Her vatandaş hür bir şekilde konuşabilir, yazabilir ve yayında bulunabilir."

Montesguieu (Monteskü), Voltaire (Volter), Jean Jacgues Rousseau (Jan Jak Russo) gibi Fransız düşünürler Aydınlanma Çağı’nın sembol isimleri olup fikirleri ile insanları aydınlatmışlar ve Fransız İhtilali’nin çıkmasında onların fikirleri çok önemli bir etkiye sahip olmuştur. Aşağıda bu düşünürlerin savundukları bazı görüşler şöyledir:

Kanuni Sultan Süleyman Dönemi’nde (1520-1566) Osmanlı Devleti Avrupa’ya karşı önemli seferler yaptı. Ancak bu dönem Reform hareketleri nedeniyle Avrupa iç karışıklıklar içindeydi. Bu yüzden Osmanlı ordusu çok zorlanmadan önemli fetihler yaptı. Hatta I. Viyana Kuşatması (1529) sırasında Osmanlı ordusunun karşısına herhangi bir Avrupa devleti doğrudan çıkamamıştır. Avrupa’daki Hristiyan birliğinin parçalanmasını Haçlı birliğinin de parçalanması olarak gören Kanuni, Luther’in faaliyetlerini desteklemiştir.

Fransız İhtilali ile dünyaya yayılan milliyetçilik fikri, Osmanlı Devleti gibi çok uluslu olan devletleri olumsuz etkiledi. Osmanlı Devleti’ne bağlı olan bazı milletler, milliyetçilik fikrine kapılarak kendi bağımsız devletlerini kurdular.

Katolik Kilisesi Orta Çağ boyunca Avrupa’da, çok önemli bir güç hâline gelmişti. Katolik Kilisesi’nin başındaki papalar kendilerini Hz. İsa’nın yeryüzündeki vekili olarak görüyor ve adeta bir kral gibi hareket ediyorlardı. Krallar kendilerine taç giydiren ve krallığını onaylayan papadan çekiniyor, onun sözünden çıkmıyorlardı. Papalar, kiliseler aracılığıyla topladıkları paralarla zenginlik içinde yaşıyorlardı. İnsanlara para karşılığında “endüljans” adıyla bir belge vererek onların günahlarını bağışlıyor, aforoz yetkisiyle de istediği kişileri dinden çıkarıyorlardı.

Buna göre Orta Çağ Avrupası’nda din adamları;

I. Siyasi
II. Askeri
III. Ekonomik
IV. Toplumsal

Avrupa’da Rönesans ve Reform hareketleri ile her konuda akla öncelik tanıyan düşünce sistemi ile başlayan süreçte bilimde ve felsefede büyük gelişmeler başladı. Bu döneme Aydınlanma Çağı ve Akıl Çağı gibi isimler verildi. Çünkü bu dönem skolastik düşünce önemini kaybetti. Deney ve gözleme dayanan bilim dallarında büyük gelişmeler yaşandı. Bu gelişmeler bilim ve teknik alanında yeni icatların yapılmasına ve Sanayi İnkılabı’nın başlamasına neden oldu.

Verilen bilgilere göre;

I. Avrupa’daki gelişmeler birbirini etkilemiştir.
II. Bilimsel gelişmeler teknik alandaki gelişmelere zemin oluşturmuştur.
III. Düşünce üzerindeki baskının kalkması bilimsel alanda gelişmeleri hızlandırmıştır.
IV. Aydınlanma Çağı Avrupa’yı özellikle siyasi ve idari alanda etkilemiştir.

Hristiyanlığın kutsal kitabı olan ancak latince olarak sadece din adamları tarafından okunan İncil, Rönesans Dönemi’nde farklı dillere çevrilerek matbaa ile çoğaltıldı. Böylece Avrupalılar kendi dillerindeki kutsal kitaplarına daha kolay ulaştıkları gibi daha iyi anlamaya başladılar. Ancak İncil’de yazanların kilisenin söyledikleriyle uyuşmadığını fark eden Avrupalılar Coğrafi keşifler ve Rönesans’la ortaya çıkan bilimsel gerçekler sayesinde de kilisenin öğrettiklerini özellikle de endüljans (cennetten arsa satma) ve aforoz (dinden çıkartma) uygulamalarına karşı çıkmaya başladılar.

Reform hareketleri sırasında Alman prenslikleri kiliseye karşı Protestanları desteklerken Katolik Kilisesi de Roma-Germen İmparatorluğu’nu desteklemiştir. Ancak bu durum Almanya’da merkezi krallık ile prenslikleri arasında savaş çıkmasına neden olmuştur. İki taraf arasında yıllarca süren savaşlarda yüz binlerce insan ölmüştür. Bu çatışmaların ardından Katolik Kilisesi’nin egemen olduğu topraklarda Protestanlık, Kalvenizm, Anglikanizm gibi yeni mezhepler ortaya çıktı. Papa ve din görevlileri eski etkinliklerini ve saygınlıklarını yitirdi. Eğitim ve öğretim kilisenin elinden alınarak aklın ve bilimin ışığında, deney ve gözleme dayanan bir eğitim faaliyeti başladı.

Buna göre Reform hareketleri ile ilgili olarak;

I. Avrupa’da iç karışıklıklara neden olmuştur.
II. Avrupa’da mezhep birliği bozulmuştur.
III. Laik eğitim sistemine geçilmiştir.
IV. Kilisenin ve din adamlarının önemi artmıştır.