Ünite Tekrar Testleri - 5

Verilen bilgilerden hareketle İstanbul’un fethi ile ilgili olarak;

I. Osmanlı Devleti’nin en geniş sınırlara ulaşmasını sağlamıştır.
II. Osmanlı ekonomisinin gelişmesine olumlu katkı yapacak sonuçlar doğurmuştur.
III. Sadece Osmanlı Devleti’ni değil dünya tarihini etkileyecek büyük bir olay olmuştur.
IV. Avrupa’da sosyal, siyasi, ekonomik ve askerî alanda gelişmelerin yaşanmasına zemin hazırlamıştır.

Osmanlı padişahı IV. Murat ülkede meydana gelen aksaklıkları öğrenmek ve bu doğrultuda düzenlemeler (ıslahat) yapmak için Koçi Bey’e bir rapor hazırlattı. Koçi Bey hazırladığı raporda (risale) geçmiş dönemdeki uygulamaların nasıl olduğunu ve bunlarda ne gibi bozulmalar olduğunu bu raporunda belirtti.

Yukarıda verilen bilgilerden hareketle Koçi Bey;

I. Bazı yöneticilerin liyakat sahibi olmadığını belirtmiştir.
II. Kamu hizmetinde olan memurların haksız kazanç sağladığını ifade etmiştir.
III. Halk üzerindeki ekonomik baskının fazla olduğuna dikkat çekmiştir.
IV. Padişahların devlet işleri ile doğrudan ilgilenmesi gerektiğini belirmiştir.

Sanayileşmeyle birlikte artık kömür ve demir doğada en fazla aranan ve tüketilen rezervlerin başında gelmeye başlamıştır. Yer altı rezervleri yönünden kömür ve demir yataklarına sahip olan İngiltere, Fransa’ya karşı küresel rekabette önemli bir üstünlük kazanmıştır. İngiltere’de giderek artan sayıda kırsal kesim insanı makineleşmenin iki temel kaynağı olan kömür ve demirin bol miktarda temini için maden ocaklarında istihdam edilir.

Padişah III. Selim’in yaptırdığı Nizam-ı Cedid programının ilk adımı askerî alanda atılmıştı ve 1793’te Batı tarzında oluşturulan yeni talimli piyade birliklerine Nizam-ı Cedid askeri denilmiştir. Kurulan yeni ordu için Levent Çiftliği ve Selimiye’deki kışlaların inşası tamamlandıktan sonra, Tophane, Taksim ve Kasımpaşa’da da teknik sınıflar için yeni kışlalar inşa edildi. Bu askerî yeniliklerin hâzineye getirdiği mali yükü karşılamak üzere İrâd-ı Cedid Hâzinesi adıyla hazine kuruldu.

Sanayi İnkılabı ile özellikle tekstil gibi ağır işçiliğin gerekli olmadığı alanlarda kadın ve çocuklar daha düşük ücretlerle istihdam ediliyorlardı. İngiltere’de 1838 yılında dokuma fabrikası işçilerinin yalnızca yüzde 23’ü erkekti ve geri kalan işçiler kadın ve çocuklardan oluşuyordu. Kırsal kesimde tarımsal iş gücünde yoğunlaşan nüfus, nispeten daha iyi ve düzenli ödemelerin yapıldığı endüstri kentlerine akın etmeye başladı ve sanayi kentlerinin nüfusu arttı. Bu nüfus artışı endüstriyel kentlerde fiyat ve emlak pahalılığının yanında bir dizi sosyal ve gündelik tüketime mahsus sektörün gelişmesine olanak tanıdı.

Osmanlı Devleti’yle İngiltere arasında 1838’de imzalanan Balta Limanı Ticaret Anlaşması ile yabancıların Osmanlı ülkesinde serbestçe ticaret yapabilmelerine imkân sağlanmıştır. Bunun sonucunda yabancı sermaye yatırımları Osmanlı ekonomisini olumsuz etkilemiştir. 1881 yılında Osmanlı Devleti’nin dış borçlarını ödeyememesi üzerine Duyun-u Umumiye İdaresi (Genel Borçlar) kurulmuştur.

Osmanlı Devleti XVIII. yüzyılda değişen güç dengelerine karşı devlet kurumlarında, askerî ve teknik alanlar başta olmak üzere geniş çaplı ıslahat hareketlerine girişti. Batı’nın daha yakından takip edilmesi ve Avrupa’daki gelişmelerden haberdar olunması konusunda önemli adımlar atıldı.

Osmanlı kaptanıderyası Barbaros Hayrettin Paşa, Akdeniz’deki Osmanlı ilerlemesini durdurmak için İspanya, Papalık, Portekiz, Venedik, Malta ve Ceneviz gemilerinden oluşturulan Andrea Doha komutasındaki haçlı donanmasını Preveze’de demirleyerek savaşa hazır bekledi. Nihayet iki donanma karşılaştı ve Osmanlı donanması 28 Eylül 1538’de en büyük zaferlerinden birini elde etti. Barbaros’un ustaca manevralarına karşılık veremeyen Andrea Doha çekilmek zorunda kaldı. Bu zafer sonucunda bütün Akdeniz’de Osmanlı üstünlüğü başladı.

Sanayi İnkılabı Avrupa’da kas gücünden makine gücüne geçişi ifade eder. Bu süreçte üretimin artmasıyla sanayileşen devletler ham madde ve pazar arayışına girmişlerdir.

Buna göre Sanayi İnkılabı’nın;

I. Uluslararası rekabetin artması
II. Monarşi yönetimlerinin güçlenmesi
III. Sömürgeciliğin yaygınlaşması

III. Selim döneminde Londra, Viyana, Berlin ve Paris gibi Avrupa başkentlerinde ilk daimi elçilikler açıldı.