Ünite Tekrar Testleri - 1

İlk çağlarda kil tabletler, papirüs veya parşömenlere yazılan belgeler kütüphanelerde saklanmıştır. Papirüs gibi kırılgan veya kil tabletler gibi ağır materyallerin sağlam bir şekilde saklanmasında bazı zorluklar yaşanmıştır. Günümüzde dijital kütüphanelerden kullanıcılar istedikleri her yerden faydalanabilmektedirler. E-kütüphaneler tarihî belgelerin saklanmasında ve korunmasında önemli bir
görev üstlenmiştir.

Bu bilgilere göre;

I. Geçmişte bilginin depolanması sırasında zorluklar yaşanmıştır.
II. Günümüzde bilgiye ulaşılması ve bilginin depolanıp korunması kolaylaşmıştır.
III. Geçmişten günümüze bilginin depolanmasında ve saklanmasında gelişmeler yaşanmıştır.
IV. Geçmişte yazı yazma aracı olarak kullanılan materyaller doğal ortamdan elde edilmiştir,

Kitap basımının kolaylaşması ile İncil de tercüme edilerek basıldı. İncil’in tercümesinin okunması ile kilise ve din adamlarının doğruları aktarmadıkları anlaşıldı.

Fikirler daha hızlı ve kolay yayılınca insanların bilgi ve kültür düzeyi artmaya başladı.

Modern matbaadaki basım tekniklerin kolaylaşması ile gazete ve dergi basımına başlandı.

Matbaa ile kitap basımı yapılması kitap fiyatlarının ucuzlamasında etkili oldu. Eskiden zenginlerin alabildiği kitaplar halk tarafından daha kolay alınmaya başlandı.

Bu bilgilere göre matbaanın icadı sonrası yaşanan gelişmeler ile ilgili;

I. Okuma ayrıcalık olmaktan çıkmıştır.
II. Halkın bilgiye ulaşması kolaylaşmıştır.
III. Basın faaliyetlerinin temelleri atılmıştır.
IV. Kilisenin halk üzerindeki otoritesi azalmıştır,

■ Buhara’nın, 'kale’, ‘tapınak’ anlamına gelen “vihara” kelimesinden türediği rivayet ediliyor
■ Çeşitli dönemlerde Zerdüştler, Budistler, Hristiyanlar, Yahudi ler ve Müslümanlara ev sahipliği yaptı
■ 709'da Küteybe ibn- Müslim önderliğindeki Araplar tarafından fethedildi

■ Büyük İskender, Fars ve Moğol istilası, Sovyetler’in saldırısına rağmen ayakta kalmayı basardı
■ Yüzyıllarca İslam dünyasının önemli merkezlerinden biri oldu
■ Yetiştirdiği bilim ve din adamlarıyla dünyada Kubbet-ül İslam' unvanına sahip 3 şehirden biri sayılıyor
■ Köklü tarihinin yanı sıra bir dönem ilmin ve sanatın önemli merkezlerinden olan Buhara' nın yetiştirdiği pek çok İslam alimi, şair, bilim ve devlet adamı arkasında çok sayıda kıymetli eser bıraktı

■ El-Cami es-Sahih' eserinin yazarı ve hadis bilgini Muhammed ibn İsmail el Buharl’nin doğum yeri
■ Türk-islam dünyasında Yedi Pir' diye bilinen Hoca Abdülhalık Gucdevani, Hoca Muhammed Arif
er-Rivegeri, Hoca Mahmud Encir Fağnevi, Hoca Ali Rametani, Hoca Muhammed Baba Sammasi, Seyyid Emir Külal ve Bahauddin Nakşibend gibi birçok mutasavvıfı yetiştirdi
■ İbni Sina'nın da doğup büyüdüğü kent olması nedeniyle Batılı ülke vatandaşlarının da ilgi odağı

Anadolu Ajansına ait bu infografiğe göre Buhara ile ilgili;

I. Dinî, tarihî ve kültürel açıdan uluslararası öneme sahip bir şehirdir.
II. İslam dünyasının önemli bilim merkezleri arasında yer alır.
III. Önemli bilim insanları ve din alimlerinin yetiştiği bir merkezdir.
IV. Rasathaneleri ve astronomi çalışmaları ile öne çıkmış bir merkezdir,

Özgür düşüncenin olduğu yerlerde bilimsel faaliyetler gelişirken özgür düşüncenin kısıtlandığı yerlerde ise bilimsel faaliyetler ve toplumlar geri kalmıştır.

XV ile XX. yüzyıllar arasında Avrupa’da yaşanan gelişmeler günümüzdeki bilimsel birikiminin oluşmasında etkili olmuştur. Bu gelişmeler arasında matbaanın icadı da yer almaktadır. Çinliler tarafından icat edilen, Uygur Türkleri tarafından kullanılan ve geliştirilen matbaanın bugünkü şekline gelmesinde en önemli katkıyı Alman Johannes Gutenberg sağlamıştır. Kâğıt yapımının AvrupalIlar tarafından öğrenilmesinden sonra el ile yazılarak kitapların çoğaltılmasının zor olmasından kaynaklanan zorlukların aşılması için çözüm arayan Gutenberg harfleri tahta ve madeni parçalara kazıyıp yan yana dizerek satırlar oluşturmayı başardı. Yeni bir yöntem olan bu çözüm yolu günümüz matbaasının atası olarak kabul edilmektedir. Gutenberg bu icadını “kalıpların ve harflerin harika bağdaşımı, oranı ve uyumu” şeklinde tanımlamaktadır. Matbaanın icadı sonrası birçok gelişme yaşanmıştır.

Bu bilgilere göre matbaa ile ilgili;

I. Farklı uygarlıkların katkısı ile geliştirilmiştir.
II. Matbaanın icadı, sömürgeciliğin başlamasında etkili olmuştur.
III. Johannes Gutenberg modern matbaayı icat ederken yeni teknikler geliştirmiştir,

Düşünce özgürlüğü en önemli özgürlüktür. İnsanı araştırmaya, düşünmeye yönlendiren özellikler ancak özgür bir ortamda işlerlik kazanır ve gelişir. Özgür olmayan bir ortam insanların kuşku ve korku içerisinde olmasına sebep olur.

Yukarıda Avrupa’da Aydınlanma Çağı’nın önemli düşünürlerinden Montesquieu’nun fikirlerine yer verilmiştir.

XVII. yüzyılda İtalyan Galileo “Dünya yuvarlaktır ve Güneş’in etrafında dönüyor” dediği için Engizisyon Mahkemesinde yargılanmış ve bu fikrinden vazgeçmesi için zorlanmıştır. Mahkemede fikrinden vazgeçtiğini söylemesine rağmen ev hapsi ile cezalandırılmıştır.

“Cumhuriyet fikir serbestliği taraftarıdır. Samimi ve haklı olmak şartıyla her fikre saygı duyarız.”
“Bireyler düşünür olmadıkça şunun bunun aklına göre istenilen yönlere sürüklenmeleri kolay olur.”
“Her birey istediğini düşünmek, istediğine inanmak hak ve hürriyetine sahiptir. Kimsenin fikrine, vicdanına egemen olunamaz.”