Atatürk'ten Milletimize Armağan - 2

1924 yılında anayasaya devletin yönetim biçimi ile ilgili olarak, “Türkiye Devleti’nin hükümet biçimi Cumhuriyettir.” maddesi eklenmiştir.

23 Nisan 1920’de Büyük Millet Meclisi’nin açılmasıyla yeni bir devlet kurulmuştu. Bu yeni devletin rejiminin ne olacağı tartışma konusu oldu.

Atatürk Dönemi’nde atılan adımlar Türkiye Cumhuriyeti’nin demokratik bir yapıya kavuşmasını sağlamıştır.

Siyasi partilerin varlığı demokrasinin temel ilkelerindendir. Bu yüzden Cumhuriyetin ilk yıllarında çok partili siyasi hayata geçme çalışmaları yapılmıştır.

Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra kabul edilen Medeni Kanun (17 Şubat 1926) ile tek eşli evlilik ve resmi nikah zorunlu hâle getirilirken erkeklerin sahip olduğu haklar (Eşit miras paylaşımı, çalışma, şahitlik, boşanma vb.) kadınlara da verilmiştir. Ayrıca 1930 yılında belediye seçimlerine katılma, 1934 yılında milletvekili seçimlerine katılma hakkı verilmiştir.

Cumhuriyet yönetiminde halk temsilciler yoluyla kendi kararlarını kendisi verir.

“Milli egemenlik esasına dayanan ve bilhassa cumhuriyet idaresine sahip memleketlerde siyasi partilerin mevcudiyeti tabidir.”

Mustafa Kemal bu sözüyle;

I. Hükümetin denetlenmesini sağlamak
II. Farklı fikirlerin Mecliste temsil edilmesini sağlamak
III. Halkın istek ve görüşlerini yönetime yansıtmak

Amasya Genelgesi’nde:

• “Milletin istiklalini, milletin azim ve kararı kurtaracaktır.” kararı alınmıştır.
• Sivas’ta toplanacak olan kongreye bütün sancaklardan halkın güvenini kazanmış, üç delegenin katılması istenmiştir.

Bu kararlara bakıldığında;

I. Milli egemenlik
II. Milli irade
III. Mutlakiyetçi yönetim

Mustafa Kemal, Milli Mücadele Dönemi’nde “Bu durum karşısında bir tek karar vardı: O da ulusal egemenliğe dayanan, tam bağımsız yeni bir devlet kurmak!” demiştir.

“Bizim meclisimizde de iki parti olmalı, hükümeti denetleme sistemi kurulmalı ve medenî ülkelerin parlamentolarına benzemeliyiz.”

Atatürk bu sözü ile;

I. Milli egemenlik
II. Demokrasi
III. Çoğulculuk
IV. Laiklik