Ünite Tekrar Testleri - 4

Gazali, kendisinden kuşku duyulamayacak doğrular arar.
Bu doğruları ne duyularda ne de akılda bulamaz. Sonuçta
kendisinden kuşku duyulamayacak doğruların araçsız bir
kavrayışla elde edilebileceğini ve her insanda var olan gönül
gözünde bulunduğunu savunur.

Tanrı bilim, belirli bir dinin inanç sistemini ve uygulamalarını
temel alır. Mutlak doğru olarak kabul ettiği dine ait öğelerin,
akla uygunluğunu göstermek ve savunmasını yapmak zorundadır.
Din felsefesi ise, genel olarak bütün dinlerin, ortaya koyduğu
savları, çeşitli görünüş ve biçimlerini, temel kavramlarını
felsefenin bakış tarzı ile değerlendirmeye çalışır. Dinin özünü
ve doğasını akılcı yöntemlerle kavramak ister.

Ormanda kaybolan bir insan, oradan çıkabilmek için derin
ve yoğun bir biçimde düşünmeye başlar. Güneşin durumu,
yürümesi gereken yön, arazi hakkında sahip olduğu bilgiler
onu ormandan çıkış yolunu bulmak üzere bir kuram geliştirmeye
iter. Eğer bu kuram, o insanın ormandan kurtuluşunu
sağlarsa doğrudur.

Bir tartışmada “Görmediğim şeye inanmayı aklım ve mantığım
almıyor.” iddiasına karşı Einstein “Siz önce akıl ve mantığınızı
şu masaya koyun, ondan sonra konuşalım.” cevabını
vermiştir.

Felsefe için din incelenebilecek konulardan biridir. Çünkü
felsefenin konusuna giren bazı sorular dinin de konuları
arasında yer alır ve felsefe bunlara cevap verir. Evren nasıl
oluşmuştur? İnsan nereden ve nasıl türemiştir? insanın
varlık amacı nedir? Mutluluğa nasıl erişilir? gibi. Ancak felsefe
bu soruları akla ve mantığa dayanarak çözmek isterken
dinde esas olan inançtır. Bu nedenle din eleştiriye açık
değildir.

Tanrı'nın varlığını kanıtlamaya çalışan filozoflar olduğu gibi;
Tanrı'nın yokluğunu da kanıtlamaya çalışan filozoflar da
vardır. Bu kanıtlar kötülük kanıtı, toplumsal kanıt, maddesel
kanıt ve ahlak kanıtı olarak sıralanabilir.

Boyle'a göre, dinin dogmaları doğal aklın ilkelerine aykırıdır.
Bu nedenle akla dayanan, ya da akılla aydınlanabilecek bir
din olamaz. Dogmalar aklın üzerinde değil, akla aykırıdırlar.
Bu nedenle bilim ile din arasında sürekli çatışma vardır.
Locke'a göre, Tanrı dinde kendisinin insana verdiği akla uygun
yasaları bildirmiştir. Vahiy gereklidir. Çünkü duyulara
bağlı akıl ile insan, vahiyin bildirdiklerine kendi başına ulaşamaz.
Vahiy aklın üzerindedir, ama akla uygundur.

Eski Yunan'da doğa olaylarının nedeni Tanrı'lardır. Onlarda
aynı insanlar gibi yaşar, ama evrendeki olayları yönlendirebilirlerdi.
Daha sonraları Thales doğa olaylarının nedeni
olarak suyu, Anaksimenes havayı, Anaksimandros belirsizlik
ifade eden aperionu gösterdiler.

“ Din tek kişinin işidir. Çünkü din bir gönül işidir. İnsan
ben'inin kendi kendisiyle hep yalnız olduğu ve o hiç kimsenin
oralara kadar sokulmayacağı derinliklerde dindardır.
Onun için din, herkeste başka bir şeydir. Her insan Tanrı ile
başka biçimlerde ilişki kurar.

Pozitivizme göre, gözlem ve deney yoluyla olgulara yaklaşarak
doğru bilgi elde edilebilir. Bunun dışındaki her şey
metafiziktir. Felsefe de metafizikten vazgeçmelidir.