Ünite Tekrar Testleri - 2

Bilgi: Sıvı basıncı, sıvının yoğunluğuna ve derinliğine bağlıdır. Sıvının yoğunluğu ve yüzeye olan uzaklığı arttıkça sıvı basıncı da artar.

Mariana Çukuru, Dünya üzerinde bilinen en derin noktadır. Yapılan son ölçümlere göre çukurun en derin noktası yaklaşık 11.304 metredir.

Yapılan araştırmalar Mariana Çukuru’nun en derin noktasının biraz üzerinde 30 cm boyunda yassı balıkların yaşadığını ortaya çıkarmıştır. Bu balıkların vücutlarını inceleyen bilim insanlarının ulaştığı bazı sonuçlar aşağıda verilmiştir.

• Balıklar sudaki dengelerini ve derinliklerini hava keseleri ile ayarlarlar. Yükselmek için bu keselerini şişirirler; dibe dalmak için ise hava keselerindeki gazı kana verip keseyi boşaltıp dalarlar.

• Hava keselerinin içindeki gaz basıncı dış basınca eşit olduğundan balıklar bu durumdan etkilenmezler. Eğer vücut içi basınç ile dış basınç arasında fark olursa hava kesesi patlayıp balığın ağzından dışarı çıkabilir.

Buna göre Mariana Çukuru’nda yaşayan bir balık ile ilgili olarak;

I. B noktasından A noktasına giderken hava keselerini boşaltmalı ve vücut içi basıncını artırmalıdır.

II. C noktasından B noktasına doğru yatay doğrultuda ilerlerken hava keselerini doldurmalı ve iç basıncını artırmalıdır.

III. A noktasından C noktasına yüzen bir balık hava keselerini şişirirse basınç farkından ölür.

Bilgi: Yükseklere doğru çıkıldıkça açık hava basıncı azalır. Esnek balonlarda her zaman iç basınç, dış basınca eşittir.

Rakım: Bir şehrin deniz seviyesinden ne kadar yükseklikte bulunduğunu ifade eder.

Aşağıda tabloda ülkemizdeki bazı şehirlerin ortalama rakımları verilmiştir.

Elindeki esnek balon ile verilen şehirlere seyahat eden Muhammet isimli öğrenci, bu şehirlerde balonun büyüklüğünü ölçerek kaydediyor.

Çiftçiler ektiği ürünleri böcek ve haşerelerden korumak, daha verimli ürün elde etmek için yılın bazı aylarında ürünlerini ilaçlarlar. Bu ilaçlama yapılırken sırt tipi pompalardan yararlanılır.

Sırt tipi pompanın görseli aşağıda verilmiştir.

Çiftçi Ahmet Amca, tarlasını ilaçlarken sırt tipi ilaçlama pompasının püskürtme çubuğundaki tuşa bastığında ilacın dışarıya doğru akmadığını görüyor. Daha sonra pompa hareket koluna aşağı yukarı doğru hareket ettirip, püskürtme çubuğundaki tuşa bastığında ise ilacın yüksek bir hızla dışarıya doğru çıktığını görüyor.

Bu durumla ilgili;

I. Başlangıçta pompanın içindeki sıvı ve gaz basıncının toplamı açık hava basıncından büyüktür.

II. Pompa hareket kolu aşağı-yukarı doğru hareket ettirildiğinde pompanın içindeki toplam basınç açık hava basıncından büyük olur.

III. Sıvıların akış yönü, yüksek basınçtan alçak basınca doğrudur.

Magdeburg Deneyi

Magdeburg yarım küreleri deneyi Ottovan Gueriche tarafından 1657yılında Almanya’nın Magdeburg şehrine yapılmıştır.

Deneyde Magdeburg yarım küreleri olarak da bilinen metalden yapılmış iki yarım küre kullanılmıştır.

Şekildeki küreler birleştirilerek içindeki hava boşaltılmıştır. Daha sonra küreleri insanlar karşılıklı çektiklerinde birbirinden ayıramamışlardır. Aynı işlem atlarla denendiğinde küreler birbirinden zorlukla ayrılabilmiştir.

Kürenin musluğu açılıp kürelerin içine hava doldurulduğunda küreler birbirinden kolaylıkla ayrılabilmiştir.

Yapılan bu deneyle ilgili olarak;

I. Açık hava basıncının cisimler üzerine uyguladığı kuvvetin büyüklüğünü gösterir.

II. Kürelerin birbirinden ayrılmama nedeni açık hava basıncının varlığıdır.

III. Küre üzerindeki musluk açıldığında kürelerin birbirinden kolayca ayrılmasının nedeni kürelerin içindeki basıncın açık hava basıncından büyük olmasıdır.

Bir öğrenci laboratuvar ortamında vakum aleti içerisine esnek çocuk balonu yerleştirerek bir süre beklediğinde balonda herhangi bir değişim gözlemlememiştir. Pompa yardımıyla içerideki havayı boşaltmaya başladıktan bir süre sonra balonun şişmeye başladığını ve pompa ile daha fazla vakum yapamadığını fark etmiştir.

Buna göre, yapılan deney ve elde edilen gözlem sonuçları ile ilgili;

I. Havayı vakumlamadan önce balonun hacminde herhangi bir değişimin olmamasının sebebi vakum ortamı ile balon içerisindeki gaz basıncının eşit olmasıdır.

II. durumda balonun hacmindeki artışın sebebi balon içerisinde bulunan gazın basıncının artmasıdır.

III. Vakum esnasında havanın boşaltılması balona etki eden dış basıncın azalmasına sebep olmuştur. Bu sayede balonun hacminde artış meydana gelmiştir.

Reyhan Öğretmen katı basıncı konusunu güncel hayatla ilişkilendirmek için Eyfel Kulesi’nin yapım aşamalarını gösteren görselleri sınıfa getiriyor. Öğrencilerine görsellerdeki basınç farkları ve nedenleri ile ilgili açıklamalarda bulunuyor.

İş makinelerinin hareketli kollarının çalışma prensibini sınıf ortamında modellemek mümkündür. Bunun için tek ihtiyacımız olan ince borular, şırıngalar, su ve iş makinesinin maketini yapabilmek için özel olarak kesilmiş tahta parçalarıdır.

• Şekildeki modeli oluşturmak için parçalar uygun şekilde birleştirilir.

• Şırıngaların pistonları itilerek maketin kolları hareket ettirilir.

• Böylece bir kepçenin hareketli kolları modellenmiş olur.