Ünite Tekrar Testleri - 7

Maurice Duverger’e göre, “En küçüğünden en büyüğüne,
en ilkelinden en gelişmişine, geçicisinden kalıcısına kadar
tüm toplumlarda yönetenler ve yönetilenler arasında köklü
bir ayrım vardır.” Kısaca bir tarafta emredenler, diğer tarafta
bu emirlere itaat edenler vardır. Duverger’in dediği gibi,
tüm toplumlarda çeşitli oranlarda düzen vardır. Çünkü insan
karmaşanın ve kaosun olduğu yerde toplum oluşturamadığı
gibi, yaşamını sürdürme garantisine de sahip değildir.

Sivil toplum, devlet kurumlarının dışında, toplumun kendi
kendisini yönlendirmek için kendi kurumlarını oluşturduğu
demokratik yapıdır. Sivil toplumun başlıca özelliği, özgür vatandaşların
bir araya gelerek devlet veya özel girişim karşısında
haklarını koruma isteğidir. Toplumun istek ve çıkarları
doğrultusunda daha çabuk kamuoyu oluşturmak ve demokratik
işleyişi sağlama sivil toplumun amaçları içindedir.

I. Yapabilme, kendi istencini egemen kılabilme gücü; siyasal anlamıyla ise bir toplumun egemenliği elinde bulunduran gücü ifade eder.
 

II. Yasallık veya yasaya uygunluk olarak tanımlanan bu kavram, yapılan eylemin veya etkinliğin yazılı yasaya, pozitif hukuka uygun olması demektir.
 

III. Kamu hizmetlerinin düzenli, yasalı ve eşit yapılabilmesi için kurulmuş hiyerarşik örgüte verilen addır.
 

IV. Toplum ve birey ilişkilerini düzenleyen, belirleyen ve devletin yaptırım gücüyle uyulması zorunlu kılınan davranış kurallarının oluşturduğu sistemdir.

Machiavelli “Hükümdar” adlı eserinde, “güce dayanan ulusal
devlet” idealini ortaya koyar ve devletin, hükümdarın ya da
egemenin gücünü bir ulusa dayanmaktan alması gerektiğini
öne sürer. Bu anlayışa göre devlet gücünü Kilise’den almamalıdır,
Kilise’ye bağlı olmaktan kurtulmalıdır. Machiavelli’ye
göre bir devlet kurmak, kurulmuş bir devleti korumak, bir
krallığı yönetmek, bir ordu toplamak, bir savaş yürütmek ya
da adaleti dağıtmak için Eski Çağ’ın bilge ve erdemli yöneticilerini
örnek almak gerekir. Devletin başındaki hükümdarın
tek amacı devleti yaşatmak ve devletin gücünü korumak olmalıdır.
Bu uğurda her şey yapılabilir ve kullanılacak her araç
meşrudur.

Hobbes’a göre doğa, insanları beden ve zihin yetilerinde
öyle eşit yaratmıştır ki bazen besbelli bedence daha güçlü
ya da bir başkasından daha keskin zihinli biri bulunsa bile,
her şey hesaba katılınca, iki insan arasındaki fark bir kimsenin
kendisinde başkalarında bulunmayan bir üstünlük olduğu
savını öne sürebilmesine el verecek kadar büyük değildir.
Çünkü beden gücü söz konusu olduğunda en zayıf olan -ya
gizli bir düzenle ya da kendisi gibi aynı tehlike altında olan
başkalarıyla birleşerek- en güçlüyü öldürmeye yetecek kadar
güçlüdür.

Marx felsefesinin en önemli yanı, toplumbilime olan katkısıdır.
Marx, diyalektik materyalizmi toplum alanına da uygular.
Materyalizm bilinci, varlıktan kalkarak açıklandığına
göre, insanlığın toplumsal yaşamı üzerinde düşününce de
toplumsal bilinci, toplumsal varlıktan kalkarak açıklanması
gerekir. Maddi yaşamın üretim biçimi, toplumsal, politik ve
ruhsal varlığın yaşama sürecini belirler. İnsan eylemlerinin
başlıca iticisi ekonomik yapıdır. Toplumların en ilkel biçimlerinde
ortak mülkiyet vardır. Bu ortak mülkiyet özel mülkiyete
doğru gelişmiş, yani kendi olumsuzlanmasını da içinde taşımıştır.

ilk çağ felsefesinde önemli bir yere sahip olan sofistlere
göre, ideal düzen doğal olandan ayrılmayı ve onu değiştirmeyi
gerektirmektedir, ideal düzende insanlar bir araya
gelerek kendi çıkar ve ihtiyaçları doğrultusunda toplumsal
sözleşme yaparlar. Fakat böyle bir sözleşme insanın doğasına
aykırı olduğu gibi, doğa düzenine de aykırıdır. Ünlü sofist
Protagoras’a göre, “ İnsan her şeyin ölçütüdür. Herkes için
geçerli evrensel bilgi yoktur.” Eğer geçerli evrensel bilgi yoksa
insanların toplumsal sözleşmenin etrafında toplanması
mümkün değildir. Çünkü tek bir sözleşme yerine, her insana
göre bir ideal toplum sözleşmesi vardır.

VVeber’e göre iktidar yani yöneten otorite gücünü üç kaynaktan
alır. Bunlar; geleneksel otorite, karizmatik otorite ve
demokratik veya hukuksal otoritedir.

I. Seçme ve seçilme hakkı
II. Özel mülkiyet edinme hakkı