Anadolu'nun Kandilleri - 2

Hacı Bayrâm-ı Veli de Hoca Ahmet Yesevİ, Mevlânâ Celâleddin-i Rumi, Ahi Evran, Yunus Emre ve Hacı Bektâş-ı Veli gibi kendi çağına ve insanına hitap etmekle kalmamış; onların öğretileri Anadolu’dan İslam âlemine hatta bu sınırları da aşarak tüm insanlığa ulaşmayı bilmiştir.

Ahmet Yesevi’ye göre herhangi bir siyasi ve sosyal hizmet; ahlaki prensiplere, insanı sevmeye, adalete, doğruluğa ve eşitliğe dayanmalıdır.

Ahmet Yesevi, eserlerine kaynak olarak Kur'an-ı Kerim’i ve Hadis-i şerifleri esas almış ve onların özünü dile getirmeye çalışmıştır.

Mevlânâ Celâleddin-i Rumi; “ İnsanın eğitimi ile yabani at rahvan olur.” demiştir.

Mevlânâ Celâleddin-i Rumi’nin bu sözle,

I. İnsan, kendini eğiterek hayvani ve şeytani yönlerinden sıyrılır.
II. Eğitim, belli bir yaş diliminde verilebilir.
III. Kişinin gelişiminde, çevre ve eğitimin gücü önemlidir.

Yetmiş iki millete bir gözle bakmayan,
Şer'in evliyasıysa, hakikatte asidir.

Buna göre Yunus Emre’nin görüşü,

I. Irk, din ve dil ayrımını reddeder.
II. Başka milletlerin düşmanlığına dayanmaz.
III. Kültürler arası farklılıklara karşıdır.

Mevlânâ Celaleddin-i Rûmi, din bilgisi konusunda ve Allah’a erişme inancında, vahdet-i vücûd (varlığın birliği) görüşüyle aşk-cezbe yolunu seçmiştir.

Ege, “Anadolu’nun İslamlaşmasında Mevlânâ Celaleddin-i Rumi, Yunus Emre, Hacı Bektâş-ı Veli, Ahi Evran’ın etkileri” konulu bir belgeselde, Anadolu’nun belli grupların etkisinde kaldığı bilgisine ulaşmıştır.

Yunus Emre’nin,

“Yunus Emre der hoca, gerekse var bin hacca,
Hepisinden iyice bir gönüle girmektir."