Anlamlarına Göre Cümleler - 1

Bir cümlede iki olumsuz sözcük ya da ifade varsa o cümle biçimce olumsuz gözükse de anlamca olumludur.

Soru sözcüğü içeren bütün cümleler soru cümlesi değildir. Soru cümleleri cevap gerektirir. “Derslerine nasıl çalışıyorsun?” cümlesi bir soru cümlesi örneğiyken “Bu hatayı nasıl yaptığımı anlamadım.” cümlesi soru cümlesi değildir.

(I) Canlıların yaşamının devamlılığı için su önemsiz değildir. (II) Dünyadaki suların yaklaşık %2’si içilebilir tatlı sudur, (lll) Ancak bu kısıtlı oranlardaki tatlı sular insanların bilinçsiz kullanımı sonucunda kirlenir. (IV) Su kirliliği, insanların neden olduğu etkenlerden dolayı suların kalitesinin azalması ve kullanılamaz hâle gelmesidir.

I. Bir haberin bile gelmiyor artık
II. Gelemedim senin gittiğin yere
III. Ne küstük seninle ne de darıldık
IV. Ağlanmaz mı sensiz geçen günlere

I. Başımı kaşıyacak kadar bile zamanım yok.
II. Artık gelmelisin feryatlarıma kulaklarını tıkamayıp.
III. İnkâr mı edeceksin bütün bu yaşadıklarımızı?
IV. Ne tür kitaplardan hoşlanırsın?
V. Sıcak değildir Antalya bu aylarda.

• Yüklemi cümlenin sonunda olmayan cümleler devrik; yüklemi cümlenin sonunda olan cümleler kurallıdır.
• Yüklemi isim olan cümleler isim; yüklemi fiil olan cümleler fiil cümlesidir.
• Cümlede bildirilen eylem yapılmışsa, gerçekleşmişse ya da sözü edilen kavram cümlede bulunuyorsa olumlu, cümlede bildirilen eylem yapılmamış, gerçekleşmemiş ya da sözü edilen kavramın varlığı bulunmuyorsa olumsuz cümledir.

Bazı cümleler olumsuzluk bildiren ek ya da sözcükler almadığı hâlde anlamca olumsuz olabilir.

Buna göre,

I. Sırf başkaları mutlu olsun diye bunca sıkıntıya girmeye değer miydi?
II. Ya bu deveyi güdeceksin ya da bu diyardan gideceksin.
III. Ne doğan güne hükmüm geçer ne hâlden anlayan bulunur.
IV. Alışveriş için girdiğimiz markette yok yoktu,