Anlatım Bozukluğu - 1

I. Hiçbir zaman kendisini düşünmedi, arkadaşlarının iyiliği için mücadele etti.
II. Yapının etrafındaki çam ağaçları gelen geçenin dikkatini çekiyorlar.
III. Bu gıdaları sadece sağlıklı ve yaşlı olmayan insanlar tüketebilirler.
IV. Hayvan barınağına ne zaman gitse köpekler etrafına doluşuyorlar.

Bu şiir anlayışını benimseyen şairler, mısra yapısına ve sözcük seçimine büyük önem ……… 

Cümle içerisinde tamlayan, iyelik, hâl, çoğul, ki vb. eklerin eksik, fazla ya da yanlış yerde kullanılması anlatım bozukluğuna yol açmaktadır. Tüm öğrenciler top oynamasını çok sever, (oynamayı)

I. Yoğurt ve biber salçasını evde kendim yaparım.
II. Ömer takdir, ben de teşekkür belgesi aldım.
III. Burayı çok sevmiş, yerleşmeyi düşünüyormuş.
IV. Ahmet, çalışkan ama zeki değildi.

(I) Küresel ısınma süreci başladı ve bilim insanlarına göre daha asırlarca devam edecek. (II) Bu süreci geri çevirmek imkânsız ama en azından daha fazla ilerlemesini engelleyebiliriz, (lll) Bilimsel verilere göre; ülkemiz küresel ısınmanın zararlı etkilerini en önce ve en şiddetli biçimde yaşayacak. (IV) Bu nedenle ormansızlaşmanın önüne geçilmesi ve ağaçlandırma çalışması yapılması ülkemizin sera gazlarının atmosfere salınmasında yarattığı etkiyi en aza indirgemesinde önemli rol üstlenecektir.

Herkes, yaz sıcağının keyfini çıkarıyor; kış ayının soğuk günlerini düşünmüyordu.

Özellikle sıralı cümlelerde tümleç (yer tamlayıcısı, nesne, zarf tamlayıcısı) kullanılması gereken yerde kullanılmamışsa anlatım bozulur. Bir tümlecin birden çok yüklem için ortak kullanımı mümkündür ancak bu ortak tümleç, yüklemlerden birine dahi uymazsa cümlede anlatım bozukluğu oluşur.

Özne insan ve çoğul ise yüklem tekil ya da çoğul olabilir. Ancak insan dışındaki varlıkların (hayvan, bitki, kavramlar) çoğul şekilleri özne olduğunda yüklem daima tekil olur.

I. Korkularımızın üzerine gidersek ancak o zaman korkularımız azalır.
II. Sokak köpekleri sabaha kadar durmadan havladılar.
III. Sınavda yanlış okuduğumuz sorular bizi birçok kişinin gerisine attılar.
IV. Maçın başlamasına az bir süre kala takımlar sahaya çıktı.

Özne; yüklemde bildirilen iş, oluş ya da hareketi yapan durumundadır. Yüklemdeki eyleme göre öznenin olmaması ya da daha çok sıralı ve bağlı cümlelerde karşımıza çıkan bir öznenin birden fazla yükleme bağlanması sırasında yapılan hatalar anlatım bozukluğuna yol açar.