Atasözleri ve Deyimler - 1

• Fazla naz âşık usandırır.
• Ummadığın taş, baş yarar.
• Zahirenin (Çiftçinin) ambarı sabanın ucundadır.

Sözcüklerin rakam, harf, resim vb. şekillerde temsil edilmesine resfebe denir.

Vakti zamanında Şam’da yaşayan bir köle varmış. Bu kölenin sesi çok güzelmiş. Efendisi köleyi çarşıya gönderdiği zaman çarşı esnafı köleye sürekli türkü söyletirmiş. Yine günlerden bir gün çarşıya testi almaya giden köle, çarşı esnafının zorlamasıyla tüccarlarla Mısır’a giden bir kervana katılmış. Kervan bir sene sonra Şam’a dönünce kölenin aklı başına gelmiş ve hemen bir testi satın alıp aceleyle efendisine testiyi götürmek için yola koyulmuş. Çok hızlı gittiği için ayağı taşa takılan köle testiyi yere düşürmüş ve kırmış. Bu olayı duyan kölenin efendisi, bu durum için, ‘’-----''  demiş.

Eskiden abdest alan kişi bir usta ise çırakları, medrese hocası ise mollaları, öğretmen ise öğrencileri eline ibrikle su dökerek abdest almasına yardımcı olurlardı. Böyle önemli bir kişinin eline ibrikten su dökmek için o kişiye biraz yakın olmak, onun yanında iyi kötü bir yer etmiş olmak gerekirdi. Yoksa her önüne gelenin yapacağı iş değildi, işte bu nedenle, iki değerli kişi ölçülürken bilgisi, yeteneği, zekası daha az olan için, ‘’-----'' deyimi kullanılır.

Tarlaya babası ve ağabeyiyle çalışmaya giden Haşan, işten kaytarmak için değişik bahaneler öne sürmeye başladı. Oturduğu yerden ağabeyine meyve kasalarının arabaya nasıl yüklenmesi gerektiğini söyleyince ağabeyi daha fazla dayanamadı. “Boş laf karın doyurmaz Haşan, hadi çalış bakalım.” diyerek kasaları Hasan’ın sırtına yükledi.

Anlatımı daha etkili kılmak için dile akıcılık, çekicilik katan birden çok sözcüklü kalıplaşmış söz öbeklerine deyim denir. Deyimler genellikle gerçek anlamından tamamen sıyrılarak mecaz anlamlı olurlar. Örneğin “Ateş püskürmek” deyimi mecaz anlamlıdır ve çok sinirlenmek anlamında kullanılır.

• Ağaç yaş iken eğilir.
• Damlaya damlaya göl olur.
• Dağ başından duman eksik olmaz.
• Altın pas tutmaz.

İnsan, hayatı boyunca acı tatlı birçok olayla karşılaşır ve bu olayların istekleri gibi sonuçlanmasını bekler. Önemli olan hayatta başımıza gelen olumsuzlukların, telaş ve korkuya kapılmadan geçmesini beklemektir. Bunu yapabilen insan mutlaka amacına ulaşacak ve kazançlı çıkacaktır.

Osmanlı Devleti, Mısır valisinin kendisine olan isyanını bastıramayınca başka bir düşmanı olan Rusya’dan yardım istemek zorunda kalmıştır. Bir Osmanlı sultanının Ruslardan yardım istemesi bazı çevreler tarafından yadırganır. Birtakım vezirler “Bu ne iştir?” diye mırıldanınca.

Sultan: “Ne yapalım, ----- ” demiş.

İmparator penguenleri gibi penguen türleri çok soğuk hava şartlarına tek başlarına dayanamaz. Yaşama alanları aşırı soğuk olduğunda bu penguenler bir araya gelerek bir ısınma çemberi oluştururlar. Böylece birbirlerini ısıtarak hayatta kalırlar. Penguenlerin oluşturdukları ısınma çemberi hareketlidir. Yani çemberin dışındaki penguenler zamanla içlere doğru ilerlerken, iç kısımdaki penguenler dış kısma ilerler. Bu sayede çemberdeki bütün penguenler ısınır.

Bu metinde anlatılmak isteneni,

I. Nerede birlik orada dirlik.
II. Bir el bir eli yıkar, iki el bir yüzü yıkar.
III. Yaşın yanında kuru da yanar.
IV. Cefayı çekmeyen, sefanın kadrini bilmez,