Avrasya' da Türk İzleri - 1

Türk sözü şahıs, boy, millet, arazi, ülke adı olarak uzun zaman diliminde geniş bir coğrafi alanda kullanılmaktadır.

Türk adı hem Doğu hem de Batı kaynaklarında milattan
önceki dönemlerden itibaren yer almasına karşın
anlamı konusunda kaynaklarda bir ittifak oluşmamıştır.

• Altay-Sayan dağlarının kuzeybatısındaki bozkırlarda
gelişen Afanesyevo Kültürü M.Ö. 3000 - M.Ö
1700 yılları arasında tarihlenmektedir.Türklerin en
eski kültür merkezi sayılmaktadır. Bölgede yaşayan
insanların avcılık ve hayvancılıkla uğraştıkları, taştan
ve bakırdan eşyalar yaptıkları tespit edilmiştir.
 

• Altay dağları, Güney Sibirya ve Hazar’ın doğusuna
kadar uzanan bölgede gelişen Andronova Kültürü
ise M.Ö. 1700 - M.Ö. 1200 aralığında oluşturulmuş
ve Orta Asya kültürleri içinde yayılma alanı
en geniş olan kültürdür. Bu kültürde bakır araçların
yanında ilk kez tunçtan ve altından yapılmış eşyalara
rastlanmıştır. Bu eşyalar hayvan figürleri ile süslenmiştir.
 

Bu bilgilere göre;
 

I. Andronova kültürünün Afanesyova kültüründen daha gelişmiş özelliklere sahip olduğu,
II. iki kültürün birbirinin devamı niteliğinde olduğu,
III. bozkır kültürünün sanat ürünlerinde betimlendiği

Orta Asya kültür tarihi ile ilgili çalışma yapan araştırmacıların;
 

I. sur kalıntıları,
II. balballar,
III. kurganlar,
IV. kitabeler

MÖ 4 binli yıllarda atın Türkler tarafından evcilleştirilmesi
ve yaygın bir şekilde hem binek hem de yük
hayvanı olarak kullanılması ile demirin işlenmesi
Türk maddi kültürünün temelini oluşturmuştur.

Orta Asya’da ,tarih öncesi döneme ait kültür merkezlerinde
yapılan arkeolojik kazılar sonucunda özellikle
kurgan olarak bilinen mezar odalarında önemli eserler
ele geçirilmiştir.

Altay dağlarında yer alan Pazırık kurganı içerisinde
mumyalanmış dövmeli insan ve at kalıntıları tespit edilmiştir.
Ayrıca Pazırık’daki ölüler, koşum takımlarına ait
parçalar, at-geyik maskeleri, çizmeler, giysiler ve halılar
gibi birçok değerli eşyalarıyla birlikte defnedilmişlerdir.
 

Buna göre Pazırık kurganının araştırmacılara;
 

I. sosyal yaşam,
II. din ve inanış,
III. sanat anlayışı

Türk kelimesi ilk defa Çin yıllığında Tu-Küe, Batı’da VI.
yüzyıl Bizans tarihçisi Agatias’ın eserinde Turkoi, Cahiliye
Devri Arap Şairi Nâbigat’us-Zubyan’in divânında
Etrak, Fars kaynaklarında Turan, Hint metinlerinde
Turukha, Rus yıllıklarında ise Tork-Tork şekillerinde kullanılmıştır.
Ayrıca İslam kaynaklarında Oğuzlara Türk
kimliklerinden dolayı Türkmen denilmiştir.
 

Yalnız bu bilgilere göre Türklerle ilgili olarak;
 

I. Farklı toplumlarla etkileşime girmişlerdir.
II. Çin'den Ön Asya'ya kadar geniş bir alanda etkin olmuşlardır.
III. Kendilerine ait Türkçe yazılı kaynaklar gelişmemiştir.

XX. yüzyılda yapılan çalışmalar sonunda Altay dağlarının
kuzeyi ile Sayan dağlarının güneybatısı arasındaki
bölgenin en eski Türk yurdu olduğu anlaşılmıştır.
Buna göre Minusinsk bölgesindeki Afanesyevo ile
(MÖ 2500-1700) Andronova (MÖ 1700-1200) kültürlerinden
çıkan buluntular bu kültürleri oluşturanların
Türklerin ilk ataları olduğu yorumunun yapılmasına neden olmuştur.
 

Bu türden yorumların yapılmasında;
 

I. antropolojik kalıntılar,
II. etnografik benzerlikler,
III. yazılı belgeler