Beylikten Cihan Devletine - 2

İskân kelime anlamı olarak “yerleştirmek” demektir. Osmanlı Devleti’nin uygulandığı iskân sisteminde Rumeli’de fethedilen yerlere
İslam dininin yayılması ve fethedilen yerlerin Türkleşip kalıcı egemenliğin sağlanması amaçlandı. İskân sistemi uygulanması sırasında dikkat edilen bazı hususlar şunlardır:
* İskân ettirilen halktan belli bir süre vergi alınmazdı.
* Aralarında sorun olan ailelerden birinin göç etmesine öncelik verilirdi.
* İskân ettirilen halkın toprağı ekmesi sağlanırdı.
* İskân ettirilen halkın zaruri bir nedeni olmadıkça beş yıl boyunca göç etmesi yasaktı.

Osmanlı Devleti’nde Orhan Bey Dönemi’nden itibaren Balkanlarda gaza ve cihat amaçlı fetihler yapılmıştır. Fethettiği yerlerin Türkleşmesini isteyen Osmanlı Devleti buralarda “İskân politikası” uygulamıştır. İskân politikası ile fethedilen yerlere göçebe ya da birbirleri ile kavgalı olan ailelerden biri gönderilirdi, iskân ettirilen Türklerden belirli süre vergi alınmaz ve çiftçilik yapması toprağı ekip biçmesi için kendilerine arazi verilirdi. Süleyman Paşa Rumeli’de fetihler yapınca Orhan Bey’e “Rumeli şehir ve kalelerindeki Hristiyan aileleri Karesi vilayetine geçirip onların yerine de Anadolu’nun güneyinden konargöçer Türkmenleri, gönüllü gazileri, gaza eden dervişleri ve kendi arzusuyla gelip yerleşmek isteyen köylüleri gönderip iskân eylemek gerek.” demiştir.

Osmanlı Devleti’nde yönetici ve asker olmayan kesime “reaya” denirdi. Reaya grubu içinde tüccarlar, meslek sahibi esnaflar, konargöçerler ve köylerde yaşayanlar yer almaktaydı. OsmanlIda nüfusun büyük bölümü köylerde yaşamaktaydı. Köylüler genel olarak tarımla uğraşmaktaydı. Köylülerin ürettiği ürünler üzerinden vergi alınmaktaydı. Konargöçer olarak yaşayanlar ise genellikle hayvancılık ile uğraşmaktaydı. Halkın et, yağ, yoğurt, tereyağı ve peynir gibi ihtiyaçlarını gideren konargöçerler aynı zamanda ordunun gıda ihtiyacını karşılardı. Konargöçerlerden vergi ödemeyenler ise yol, geçit ve kalelerin korunması için çalışırlardı. Osmanlı halkı genel olarak tarım ile ilgilenmekteydi. İskân politikasının uygulanması ile boş araziler tarım ile değerlendirilmiştir. Osmanlı Devleti önemli ticaret yollarının kontrolünü ele geçirerek bu yollar üzerindeki kervanlardan ve pazarlardan vergi almıştır.

Osmanlı Devleti’nin kazandığı askerî başarılar büyümesinde ve siyasi bir güç hâline gelmesinde etkili olmuştur.