Bilim Medeniyeti - 3

Memlûk Devleti pek çok açıdan Türk-İslam dünyasındaki diğer devletlere nazaran farklılıklar gösterir.

Buna göre;

I. Abbasi halifelerini kendi topraklarında koruyuculukları altına almaları,
II. Moğolları yenilgiye uğratmaları,
III. her emirin hükümdar olma hakkı olması

Avrupa’da ilk tıp okulunun da kurucusu olan Endülüs
Emevi halifesi III. Abdurrahman tarafından yaptırılan
Kurtuba Medresesi, döneminin öğretim kurumları
arasında seçkin bir yere sahipti. Bağdat Nizâmiye
Medresesi’nden önce oluşturulan bu medresede
ispanya’nın yanında Avrupa’nın diğer ülkelerinden,
Afrika ve Asya’dan gelen birçok müslüman ve gayrimüslim öğrenci eğitim görürdü.

Buna göre Endülüs Emevileri ile ilgili olarak;

I. III. Abdurrahman Dönemi’nde İslam dünyasında ilk eğitim kurumlarının oluşturulduğu,
II. eğitim kurumlarında pozitif bilimlere nakli bilimlerden daha fazla yer verildiği,
III. hoşgörülü bir anlayışın benimsendiği

Bu durum İslam dünyasında;

I. Matematik,
II. Anatomi,
III. Astronomi

Dört Halife ve Emeviler Dönemi’nde fetihlerin genişlemesiyle
birlikte İslam devletinin sınırları içerisinde
anıt mimari eserlerin sayısı ve çeşitliliğinde artış yaşanmıştır.

Mimari eserlerdeki bu çeşitlenmeyle ilgili olarak;

I. inanç ve mensubiyetine bakılmaksızın her ulustan mimara görev verilmesi,
II. yapı malzemesi, biçim ve üslub yönünden farklı eserlerin oluşturulması,
III. İslam mimarisinin Hristiyan mimarisiyle yarışabilecek düzeye gelmesi

ibn-i Haldun, Mukaddime adlı eserinde naklî bilimleri
şu şekilde açıklamaktadır: “Bu ilimlerin her biri Peygamberden
nakil ve rivayet edilen haberlere dayanır.
Bu ilimlerin esas ve usulleri öğrenilirken akla dayanılmaz
ancak meselelerini dal ve budaklarını asıllara
bağlamak hususunda aklın yardımına başvurulur...”

Medineli Müslümanlar Hz. Muhammed'e: "Yemen’e
gidenlerimiz, orada hurma ağaçlarını başka türlü aşıladıklarını
ve daha iyi hurma aldıklarını gördük. Biz
babalarımızdan gördüğümüz gibi mi aşılayalım, yoksa
Yemen’de gördüğümüz gibi aşılayıp da daha iyi ve bol
ürün mü elde edelim?" diye sormuşlardır.
Hz. Peygamber buyurdu ki: "Deneyin! Bir kısım ağaçları,
babalarınızın usulü ile başka ağaçlan da Yemen’de
öğrendiğiniz yöntemle aşılayın. Hangisi daha iyi hurma
verirse, her zaman o usul ile yapın!”

Hz. Muhammed'in metinde geçen cevabı dikkate alındığında;

I. İslam inancının yeniliklere açık olduğu,
II. Hz. Muhammed'in dünyevi konularda da görüşünün alındığı,
III. Hz. Muhammed'in üretim faaliyetlerini teşvik ettiği

• Arabistan yarımadasındaki ilk camilerin kerpiç duvarlı, ahşap direkli ve düz damlı olduğu bilinmektedir.
• Emeviler ve sonraki dönemde camilerin hem yapı malzemeleri zenginleşmiş hemde biçim, şekil ve uslup yönünden çeşitlilik artmıştır.

Buna göre İslam mimarisinin bu değişiminde;

I. fethedilen ülkelerin yerel kaynaklarından yararlanılması,
II. farklı din ve milletlere mensup mimarların katkı sağlaması,
III. İslam toplum ve devletinin ekonomik kaynaklarının güçlenmesi

İslam tarihinde VII. yüzyıldan itibaren farklı siyasi güçler
halifelik iddiasıyla ortaya çıkmış ve İslam dünyasını
kendi siyasi otoriteleri altına almaya çalışmışlardır.

Buna göre;

I. Endülüs Emevileri,
II. Abbasiler,
III. Fatımiler