Bilimin Öncüleri - 1

Cezeri ilk robotu yapıp çalıştıran bilim insanı olarak kabul edilmektedir. “Olağanüstü Mekanik Araçların Bilgisi” isimli eserinde 50’den fazla cihazın çizimini yapmıştır. Diyarbakır Ulu Camiinde bulunan güneş saati de Cezeri tarafından yapılmıştır. Makinelerde hareket eden insan figürlerine yer veren Cezeri dişli çarkları ile ilgili çalışmalar yaptı. Su gücü ile çalışan otomatik sistemler geliştirdi.

Ibn-i Sina küçük yaşlardan itibaren tıp ve eczacılık konusunda kendisini yetiştirmiştir. Henüz
mikroskop icat edilmeden önce mikropların varlığından söz etmiştir. El-Kanûn fi’t-tıb (Tıbbın
Kanunu) adlı eseri Avrupa’da yaklaşık 500 yıl kaynak eser olarak kullanılmıştır. Daha on altı
yaşındayken kendisinden tıp alanında faydalanılan bir bilim insanıdır. On sekiz yaşında iken
Samani hükümdarının hastalığını iyileştirmiş bunun karşılığında kendisine verilen hediyeleri
kabul etmeyerek sadece sarayın kütüphanesinden faydalanmak istediğinin söylemiştir. İbn-i
Sina bir gün bir dil alimi ile yaptığı münazara sonunda kendisinin dil konusunda yetersiz olduğu
ifade edilince üç yıl dil ile ilgili çalışmış ve aynı kişi ile münazara ederek üstünlüğünü kabul
ettirmiştir. İbn-i Sina bedene el ile dokunarak iç hastalıkları tespit etmeyi başardı. Ameliyatlarda
kullanılmak üzere bazı aletler yaptı. Akıl hastalarının Avrupa’da zincirlerle bağlandığı bir
dönemde müzik ve hastaların sevdiği kişilerle vakit geçirerek tedavi edilebileceğini açıkladı.

“Brian Whitaker (Brayn Vaytkır), İngiliz The Guardian (Dı Gardiyın) gazetesinde 2004’te yayımlanan yazısında: ‘Beyt’ül- Hikme; matematik, astronomi, tıp, kimya, coğrafya dâhil olmak üzere beşerî ve pozitif bilimlerde rakipsiz bir merkezdi. Farsça, Hintçe ve Yunanca metinlerden ve Aristoteles, Platon, Hipokrat, Öklid, Pisagor gibi bilgin ve düşünürlerden yola çıkan Beyt’ül-Hikme âlimleri, dünyanın en büyük bilgi koleksiyonunu oluşturmuş, yaptıkları keşiflerle bu bilgiyi daha da ileri götürmüşlerdir.’ ifade etmiştir.”
                                                      (Ülkü Kumral, Adil Akyüz, Bilime Yön Veren İslam Alimleri)

Yukarıda Orta Çağ’ı aydınlatan bilim ve kültür merkezlerinden Bağdat’ta bulunan Beytü’l-Hikme ile ilgili verilen bilgileri okudunuz.

Bu bilgilere göre Beytü’l Hikme ile ilgili;
I. Yabancı dil eğitimi veren bir okuldur.
II. Bilimin farklı alanlarında çalışmalar yapan bir merkezdir.
III. Geçmişte yapılan bilimsel faaliyetlerden faydalanarak geleceği bilim yönüyle aydınlatmıştır.
IV. Burada bilimsel çalışmalar yapan bilim insanları sadece İslam dünyasında yetişen bilginlerin görüşlerinden yararlanmıştır,

Yukarıda Anadolu Ajansının Piri Reis için hazırladığı infografiğin düzenlenmiş hâli verilmiştir.

Farabi tüm parasını kitaplara yatırmış olan bir bilim insanıdır. Yolda gördüğü başka ülkelere gidecek
olan kervanlara parasını vererek belki bir yıl sonra gelecek belki de hiç gelmeyecek olan kitapların
siparişini veren bir kitap aşığıdır. Felsefeyi Müslümanlara tanıtan bilim insanı olarak kabul edilmektedir. ihsâu’l-ulûm (İlimlerin Sayımı) kitabında bilimleri sınıflandırmıştır. Yaklaşık olarak 160’a yakın eser yazan Farabi’nin bu eserleri hem Doğu hem de Batı dünyasında temel eser olarak okutulmuştur. Aristo’nun düşüncelerini geliştiren Farabi “İkinci öğretici” unvanını almıştır. Ud ve kanun çalabilen, “El-Mûsîka’l-Kebîr” adlı eseri yazan Farabi kemanın atası olarak kabul edilen “Rebab” adlı çalgı aletinin de mucidi olarak kabul edilmektedir.

Bu görsel ve bilgilere göre Farabi ile ilgili;

I. 870-950 yılları arasında yaşamıştır.
II. Müzik alanında çalışmalar yapmıştır.
III. Okumayı çok seven Türk asıllı bir filozoftur.
IV. Yazdığı eserler temel kaynak olarak kabul edilmiştir,

Yukarıda Anadolu Ajansının Katip Çelebi ile ilgili hazırladığı infografiğin düzenlenmiş hâli verilmiştir.

Bu infografikte yer alan bilgilere göre Katip Çelebi ile ilgili;

I. Çalışmaları devlet yöneticileri tarafından desteklenmiştir.
II. Revan seferi sonrasında dünya görüşünde değişiklik olmuştur.
III. Ekonomi, tarih ve coğrafya gibi farklı alanlarda eserler yazmıştır.
IV. Keşfü’z-Zünûn An Esami’l-Kütübi Ve’l-Funun adlı eseri bibliografya tarzındadır,

Benden çok evvel gelen alimlerin kitaplarını ve onları takip edenlerin çalışmalarını
gözden geçirdim... Nihayet nakillerden kurtuldum, başkalarının yaptıklarından
sıyrıldım ve problemlere kendi gözümle bakabildim... Uygulamaya dönüştürülemeyen
her teknik ilmin doğru ile yanlış arasında muallakta kaldığını gördüm.”

Bu sözlerine göre Cezeri ile ilgili;

I. Kendisine özgü bilimsel çalışmalar yapmıştır.
II. Projelerin hayata geçirilmesinin önemini savunmuştur.
III. Kendisinden önceki bilimsel çalışmalardan faydalanmıştır,

Özbekistan’ın Harezm şehrinde dünyaya gelen Harezmi 780 ile 850 yılları arasında
yaşamıştır. Matematik, astronomi ve coğrafya alanlarında çalışma yapmış
olan bilim insanıdır.

İki bilinmeyenli denklemlere çözüm yolu bulmuş ve bilinmeyen anlamına gelen
“X” iksi, Hint sayı sistemini inceleyerek “0” sıfırı bilim dünyasına kazandırmıştır.

“Cebirin babası” olarak nitelendirilen Harezmi eğitim almak için gittiği Bağdat’ta
Abbasi halifesi tarafından Beytü’l - Hikme (Bilgelik evi) denilen tercüme evinde
çalışma yapmasına izin verilmiştir.

Bu bilgilere göre Harezmi ile ilgili;

I. İlk defa kullandığı çözüm yöntemleri ile cebir biliminin gelişmesinde etkili olmuştur.
II. Matematik alanında otorite olarak kabul edilen bilim insanları arasında yer alır.
III. Abbasi Devleti tarafından bilimsel faaliyetleri desteklenmiştir.
IV. Alçak gönüllü ve müsamahalıdır.

Bir su damlası nasıl diğer su damlalarına benzer ise bir milletin geleceği de geçmişine aynen benzer.”

Bu söz İbn-i Haldun’un;