Boylardan Devlete - 2

Uygurlarda devlet yapısının oluşumunda;
 

I. göçebe bozkır kültürü,
II. Mani inancı,
III. Hun ve Kök Türk devlet geleneği

Orhun Yazıtları’nda ‘Üstte mavi gök, altta yağız yer
yaratıldığında ikisi arasında insanoğlu yaratılmış,
insanoğlu üzerine atalarım Bumin ve İstemi, Kağan
olarak oturmuştur. ...Kağan fakir milleti zengin kıldı...
Az milleti çok kıldı...” ifadeleri kullanılmıştır.
 

Buna göre ilk Türklerle ilgili olarak;
 

I. ilahi bir yaratıcı kavramına inanıldığına,
II. etnik ayrımcılığın benimsenmediğine,
III. teokratik bir yönetimin oluştuğuna

Eski Türklerde görülen;
 

I. ayukı,
II. töre,
III. kurultay,
IV. ataman

Kaşgarlı Mahmud’un “Geniş elbise parçalanmaz, danışmakla
gelişen bilgi ise bozuk ve kötü çıkmaz”, sözündeki
gibi eski Türklerde ülke yönetiminde sağlıklı ve doğru
kararlar almak için çeşitli meselelere dair genel müzakere
yapılırdı.
 

Orta Asya Türklerinde bu türden görüşmelerin;
 

I. toy,
II. kengeş,
III. kurultay

Orta Asya’da kurulan Türk devletlerinin;
 

I. boylar federasyonu şeklinde örgütlenilmesi,
II. ikili teşkilatın benimsenmesi,
III. kut anlayışının görülmesi

VI. yüzyılın ortalarında Bizans’ta ipek üretimi başlasa
da bu durum iç talebi karşılamaktan uzaktı. Sâsânî
Hükümdarı Enûşirvân’ın, Türkler’i ipek transit vergisinden
mahrum bırakarak İktisadî açıdan zayıflatmak
maksadıyla Orta Asya'dan gelen tüccarların
Anadolu’ya geçişine izin vermemesi Ön Asya’da
siyasi ilişkileri de açmaza sokmuştur.
 

VI. yüzyılda yaşanan bu gelişmeler; 
 

I. Bizans ile Orta Asya Türklerinin ilişkilerin güçlenmesi,
II. Sasanilerle Bizans Devleti’nin ittifak kurması,
III. Doğu-Batı eksenli ipek Yolu’nda farklı güzergahların kullanılması

Tarih öğretmeni, idil’e ödev olarak Kurultay konusunu
vermiştir. İdil hazırladığı ödevde Kurultayın özelliklerinden
beşini yazmış ancak öğretmeni bunlardan
birinin yanlış olduğunu belirtmiştir.

Kök Türk Devleti’nde Taspar Kağan ölmeden önce kardeşi
Mukan Kağan’ın oğlu Ta-lopien’in tahta geçmesi
vasiyetinde bulunmuş ancak Ta-lo-pien’in annesinin
Türk olmaması sebebiyle meclis kağanlığı onaylamamış
ve müzakereler sonucunda Kara Kağan’ın oğlu
işbara’nın tahta çıkması kabul edilmiştir.
 

Buna göre Kök Türklerle ilgili olarak;
 

I. veraset yasasının net olmadığı,
II. Kurultayın ülke yönetimde etkin bir kurum olduğu,
III. demokrasi ile bağdaşan uygulamaların görüldüğü