Çağdaş Türk Dünyası Romanı - 1

--- , Onlarda İnsandı romanında Kırım Türklerinin komünist rejim altında eziyet çekmeleri ve aşağılanmalarını anlatır. Romanda Kırım’da çiftçilik yaparken sürgün edilen Bekir ve ailesi dramım Rus -Türk ilişkileri çerçevesinde ele alır; O Topraklar Bizimdi, Korkunç Yıllar, Yurdunu Kaybeden Adam adlı eserleri de bu romanın devamı niteliğindeki romanlardır.

(I) Cengiz Aytmatov, eserlerinde folklorik unsurları ustaca kullanan bir sanatçıdır. (II) Kendi halk kültürüyle birlikte Türklerin eski inanışları, tarihi ve kültürüne duyulan özlemi de eserlerinde işler. (III) Eserlerinde mitolojiden de bol bot yararlanır. (IV) Bu öğretilerinde Türkmenlerin geleneksel kültürünü çok iyi bilen ve çocukluğunda sürekli ona bunları anlatan büyükbabasının rolü yadsınamaz. (V) Manas Destanı da onun ilham kaynaklarından biri olarak ön plana çıkar.

Ana yurdum Kırım. Orada doğdum, orada büyüdüm. Asker oldum. Almanya’ya karşı harp ettim. Günün birinde esir düştüm. Bir yıl esir kaldım. Esirlikte hayat zordu. Hayat bize orada işkence oldu. Dayandım gene de. Hayata kırılmadım bile! Sonra harp ettiğimiz Almanlar tarafından serbest bırakıldık. Müttefik olduk onlarla. Alman üniforması giydik. Her şeyden önce, Alman hesabına Puslara karşı savaşmaya yemin ettik. Doğru muydu? Bilmiyorum. Doğru, yanlış; kalbimin bana emrettiğini yaptım, Belki o günler hayatı olduğu gibi gördüm. Ama hayatın başka yollan varmış, ben ne bileyim.

1928 yılında doğan yazar, eserleriyle Kırgız Türklerinin sözcüsü konumundadır, içinde yaşadığı halkın yaşam mücadeleleri, inançları ve ünlü Kırgız destanı Manas’taki motifler onun ilham kaypaklarındandır. Eserlerinde yeryüzündeki Türk topluluklarının kültür, inanç ve geleneklerini ele alır. Gün Uzar Yüzyıl Olur ve Gülsarı adlı romanları dünyanın en çok okunan ve bütün dünya dillerine çevrilen eserleri arasındadır. Selvi Boylum Al Yazmalım, Dişi Kurdun Rüyaları, Beyaz Gemi diğer tanınmış eserleridir.

1920 yılında Kırım’da doğan yazar, Kırım Türklerindendir. Çocukluğu Rus emperyalizminin çileleriyle doludur, Alman-Rus savaşlarında, Almanlara esir düşmüş, daha sonra Londra’ya yerleşmiştir. Kırım Türklerinin dramını anlattığı eserlerinde vatan sevgisi, dostluk, fedakârlık gibi duygular yüceltilir. Korkunç Yıllar adlı eseri otobiyografik özellikler taşır. O Topraklar Bizimdi, Anneme Mektuplar romanlarından bazılarıdır.

Kırım Türklerinin içinde sesini dünyaya duyuran sanatçısıdır. Ceditçilik akımını başlatan yazardır. Bu akımla İstanbul Türkçesini Türk dünyasının anlaşabileceği bir ortak bir dil haline getirmek amaçlanmıştır. Bu sebeple Tercüman gazetesini çıkarır. Bu düşüncesini “dilde, fikirde, işte birlik” ilkesiyle açıklamıştır.

Kırım doğumlu yazarın çocukluğu kıtlık, yoksulluk, Rus emperyalizminin zulmü ve baskısı altında geçti. Eserlerinde Kırım Türklerinin Rusların zulmü altındaki hayatını anlatır. Türk edebiyatının en güçlü yazarlarındandır. Hüzünlü bir üslubu vardır. Yansımalar adlı eseri yazarın hayatından, günlük notlarından, Kırım’a, geçmişe olan hasretlerinden meydana gelmiş orijinal bir eserdir.