Cumhuriyet Dönemi - Halk Şiiri - 1

• Usta çırak ilişkisi içerisinde yetişen şairler, genel olarak saz eşliğinde şiirler söylemişlerdir.
• Saz çalmayıp sadece şiir yazan şairler de vardır. (Abdürrahim Karakoç gibi)
• Bu dönem şairleri geleneksel konular yanında güncel konuları da işlemişlerdir.

Cumhuriyet Dönemi halk şairleri eski geleneğe bağlı olarak usta-çırak ilişkisi içinde yetişmeye devam etmişlerdir. Genel olarak saz eşliğinde ve belli bir ezgi ile şiir söyleme geleneğini devam ettirirler. Fakat saz çalma geleneğine uymayıp sadece şiir yazan şairler de vardır.

Asıl adı Haşan olan atışmalarda, muamma çözmede, doğaçlamada çok güçlü olduğu bilinen ve zehirlenerek öldürülen 19, yy. aşığıdır. “Çıldır divanisi. Çıldır güzellemesi, şekil sicilleme, hayatı cigali tecnis" Türk halk şiirine kazandırdığı tarzlardan bazılarıdır. Azeri Türkçesinin bütün güzelliklerini eserlerinde ustaca kullanmıştır. Usta-çırak geleneğine bağlı olarak kendi adıyla bilinen âşık kolunun kurucusu olmuştur.

I. metin

Vermezdi kimse kimseye ekmek minnet olmasa
Hiçbir iş görülmez idi rüşvet olmasa
Yok karşılıksız muamele ehl-i zamanede
Kimse ibadet etmez idi cennet olmasa.

II. metin

Ben nefret eyledim sizin gerçekten
Yalanı severim, yalanı gayrı.
Tiksindim bülbülden, gülden, çiçekten
Yılanı severim, yılanı gayrı.

I. Tarihlerde vardır yeri.
   Ölürüz dönmeyiz geri,
   Allah der atlar ileri,
   Korku bilmez canı Türk'ün.
II. Yan yana yürürüz yolda beraber,
    Al bayrak taşırız elde beraber,
    Gururla söyleriz dilde beraber.
    Millî egemenlik Türk milletinin

Feymanî:

Cennetten dünyaya kaç nesne geldi
Oğluyla beraber kim sünnet oldu
Nebimiz Muhammed terini sildi
Gül çiçekten ayrı kokar o sebep

Kul Mustafa:

Cennetten dünyaya beş nesne geldi
İbrahim İsmail bir sünnet oldu
Ateş yandı külü toprakta kaldı
Duman göğe çıkmasında maksat ne?

I. "Yaşayan insan Hâzinesi" seçilen sanatçı şiirlerini Gönül Bahçesi adlı eserde toplamıştır.
II. Şiirlerinde sevgiden tasavvufa birçok konuyu işleyen sanatçı önceleri “Çoban Osman” adıyla da şiirler yazmıştır.
III. Âşıklık geleneğinin bir parçası olan türkülü hikâyeler anlatma konusunda başarılı olan âşık, Kiziroğlu Mustafa Bey türküsüyle ün kazanmıştır.
IV. Saz çalamayan nadir âşıklardan olup politik taşlamalarıyla tanınan şair, Mihriban adlı şiiriyle büyük bir ilgi görmüştür.
V. Konya Âşıklar Bayramı’nın oluşturulmasında emeği geçen sanatçı Alevi kökenli şairler arasında atışma alanında farklı bir yere sahiptir.

Eledim eledim höllük eledim
Aynalı beşikte -canan- bebek beledim
Büyüttüm besledim asker eyledim
Gitti de gelmedi -canan- buna ne çare
Yandı ciğerim de canan buna ne çare

Âşık tarzı Türk şiirinin XX. yüzyıldaki en tanınmış temsilcisidir. O elinde sazı Anadolu’nun pek çok yerini dolaşmış değişik toplumlara karşı sazı ve sözüyle seslenmiştir. Karanlık dünyasını sazıyla renklendirmiştir. Toprağa karşı, sazına karşı hep vefalı olmuş sazını yedi yaşından itibaren çalmaya başlamıştır. Onu Türk edebiyatına Ahmet Kutsi Tecer tanıtmıştır.