Dede Korkut Hikayeleri - 1

Olaylar Oğuz ilinde geçmektedir. Eserde Oğuzların oturduğu yer, genel bir adla Oğuz ili olarak belirtilmektedir. Bu ülke, Kuzeydoğu Anadolu ve Azerbaycan toprakları üzerinde yer almaktadır. Hikâyelerin coğrafyası Erzurum, Bayburt, Kars ve Trabzon çevresinde odaklanmaktadır.

Yedi kez Oğuzları yerinden sürdü. Kesin dedi, kesti. Günde iki adam, beş yüz koyun istedi. Yünlü Koca ile Yapağılu Kocayı ona uşak verdiler. Dört oğlu olan birini verdi, üçü kaldı. Üç olan birini verdi, iki kaldı. İki olan birini verdi, biri kaldı. İki oğlancığım vardı, birini verdim, biri kaldı. Çevrildi sıra yine bana geldi, onu da isterler, hanım bana yardım, dedi. Basat’ın karanlık gözleri yaşla doldu. Kardaşı için soylamış görelim hanım, ne soylamış:

Soylama
Kıran yerde dikilmiş olan otaklarını,
O zalim yıktırdı ola, kardaş!
Yüğrük olan atlarını tavlasından,
O zalim seçtirdi ola, kardaş!
Biserek biserek develerini,
O zalim ayırdı ola, kardaş!
Şöleninde koyduğun koyununu,.
O zalim kırdı ola, kardaş!
Gövencimle getirdiğim gelinciğim,
O zalim senden ayırdı ola, kardaş!

Özgün adı “Kitab-ı Dedem Korkut Ala Lisan-ı Taife-i Oğuz Han” (Oğuz Boylarının Dilince Yazılmış Dede Korkut Kitabı) olan Dede Korkut Hikâyeleri, hem ………. hem de ………özelliği gösterir.

• Dede Korkut, erkek çocuklara hak ettikleri anda, isim verme işini yapan tek kişidir. Örneğin; Bir boğa öldürdüğü için han oğlunun adını Boğaç koymuştur.
• Dede Korkut, toplumda bilgisinden şüphe edilemeyen bir kişidir. Dede Korkut; sıradan insanlardan devlet adamlarına kadar herkesin saydığı ve danıştığı bilgedir, öğüt vericidir. Oğuzlar, önemli meseleleri ona danışırlar. Örneğin; Oğuz için tehlikeli olan Tepegöz’ü bilgisiyle durdurur hatta karşısına Basat’ı çıkarır ve onun yok olmasını sağlar.
• Hikâyelerde, Dede Korkut keramet sahibi biridir.Doğaüstü bir manevi güce sahiptir. Duaları Allah katında kabul olur. Örneğin; Dede Korkut, görüşmek için gittiği Deli Kaçar’ın kılıcı ile hamleye kalkışması üzerine, “Çalarsan elin kurusun!” der ve o anda Kaçar’ın eli taş kesilir.

Dede Korkut söylemiş: Allah Allah demeyince işler düzelmez, kadir Tanrı vermeyince er zenginleşmez. Ezelden yazılmasa kul başına kaza gelmez, ecel vakti ermeyince kimse ölmez. Ölen adam dirilmez, çıkan can geri gelmez. Bir yiğidin kara dağ yumrusunca malı olsa yığar, toplar, talep eyler, nasibinden fazlasını yiyemez. Gürüldeyip sular taşsa deniz dolmaz. Kibirlilik eyleyeni Tanrı sevmez, gönlünü yüce tutan erde devlet olmaz. El oğlunu beslemekle oğul olmaz, büyüyünce bırakır gider, gördüm demez. Kül tepecik olmaz, güveyi oğul olmaz. Kara eşek başına gem vursan katır olmaz, hizmetçiye elbise giydirsen hanım olmaz. Lapa lapa karlar yağsa yaza kalmaz, yapağılı yeşil çimen güze kalmaz. Eski pamuk bez olmaz, eski düşman dost olmaz.