Demokrasi Serüveni - 1

Demokrasinin uygulama şekilleri;
1. Temsili Demokrasi: Halk, kendisini temsil edecek kişileri seçmektedir. Seçilen kişiler ise halk adına ve halkın çıkarlarını gözeterek kararlar alırlar.
2. Yarı Doğrudan Demokrasi: Meclis içinde karar alınmasında zorluk yaşanması durumunda meclis karar vermesi için halka yetki verir. Bu yetki referandum (halk oylaması) ile gerçekleştirilir.
3. Doğrudan Demokrasi: Halkın bir yerde toplandıktan sonra oy kullanarak karar vermesi ile gerçekleşen demokrasi uygulamasıdır.
Günümüzde Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları kendilerini temsil edecek olan milletvekillerini seçmekte ve gerekli durumlarda referandumda oyunu kullanmaktadır.

Bu bilgiye göre Türkiye Cumhuriyeti ile ilgili;

I. Temsili demokrasinin uygulandığı bir ülkedir.
II. Vatandaşlar katılım hakkını kullanabilmektedir.
III. Bazı durumlarda yarı doğrudan demokrasi uygulanmaktadır.

1808 yılında Sened-i İttifak ile Osmanlı Devleti’nde padişah halkın ileri gelenlerinden Ayanları tanımış ve onlara bazı yetkiler vermiştir.

1839 yılında Tanzimat Fermanı (Gülhane Hattı Hümayunu) ilan edilmiştir. Bu ferman ile inancı ne olursa olsun halka
can, mal, namus güvenliği ile mülkiyet hakkı verilmiştir.

1856 yılında Islahat Fermanı ilan edilmiştir. Bu ferman ile Osmanlı Devleti’ndeki Müslüman ve gayrimüslimlerin eşit
hâle getirilmesi yönünde kararlar alınmıştır.

1876 yılında I. Meşrutiyet ilan edilmiştir. İlk anayasa olan Kanun-i Esasi hazırlanmıştır. Halk tarafından Meclis-i Mebusan seçilmiştir.

İngiltere’de 1215 yılında ilan edilen Magna Carta ile kralın bazı yetkileri soylulara verilmiştir. Soyluların da sahip olduğu hak ve özgürlüklerden bazıların halka verilmesi kararlaştırılmıştır. 

Bu bilgiye göre Magna Carta ile ilgili;

I. Kralın yetkileri sınırlandırılmıştır.
II. İngiltere’de sınıf farklılıkları yaşanmaktadır
III. Demokrasiye katkı sağlayan bir gelişmedir.
IV. Monarşi yönetimi güç kazanarak halk üzerindeki etkisini artmıştır.

Bilgi: Demokrasi kavramının ilk olarak kullanılmaya başlandığı Antik Yunan’da ortaya çıkan halkçı yönetimler belli bir zaman sonra yerini mutlak monarşiye bırakmıştır.

Geçmişten günümüze demokrasinin gelişimine farklı medeniyetler katkı sağlamıştır.

Bir ülkede insanlar demokrasinin temel ilkelerinden katılım hakkını kullanabilmeli ve yönetimde aktif olarak görev alabilmelidirler.

“ Bütün Türk devletlerinde görülen töre ve danışma meclisi uygulamaları, Osmanlı Devleti’nde de bazı farklılıklara rağmen varlığını sürdürmüştür. Osmanlı Dönemi’nde halk ile padişah arasında ‘İyiyi, doğruyu savun, kötülüğü reddet.’ ilkesine dayanan üstü kapalı bir sözleşme vardır. Bu sayede Osmanlı Devleti’nde birçok farklı millet; dinleri, dilleri, örf ve âdetlerini koruyarak yaşamıştır.”                                                                                                                                                                (Tevfik Çavdar, Türkiye’nin Demokrasi Tarihi)

Eski Türk devletlerinde ülkeyi yöneten herkes töreye uymak zorundaydı. Töreye uygun hareket etmeyenler kim olursa olsun -kağan dahil- cezalandırılırdı. Eski Türk devletlerinde önemli devlet işlerinin görüşüldüğü kurultay adı verilen meclise boy beyleri de katılırdı. Kurultayda kararlar meşverete uygun bir şekilde alınırdı. Meşveret en doğru kararın verilebilmesi için akıl toplamak yani danışmak anlamına gelmektedir.

Demokratik yönetimlerde bireyler düşüncelerinde ve davranışlarında özgürdür. Fakat özgürlükler başkalarının haklarına zarar vermeyecek şekilde kullanılmalıdır.

Bu bilgiye göre demokratik yönetimler ile ilgili;

I. Özgürlük, demokrasinin temel ilkeleri arasında yer alır.
II. Bireyler herhangi bir zorlama ya da baskıya uğramadan düşüncelerini açıklayabilmelidir.
III. Bireylerin özgürlükleri başkalarının haklarını kullanmasına engel olacak şekilde olmamalıdır.
IV. Demokratik yönetimlerde bireyler düşüncelerini serbestçe açıklayabilir fakat düşüncelerini davranışlarına yansıtamazlar,