Destan - Efsane Çeşitleri ve Özellikleri - 2

I. Bu destanda Saka hükümdarı ile Makedonya kralı İskender’in mücadelesi anlatılır. (Şu Destanı)
II. Hun türklerine ait bu destanda Hun hükümdarı Mete’nin hayatı, yiğitlikleri, Orta Asya’da Türk birliğini nasıl sağladığı anlatılır. (Oğuz Kağan Destanı)
III. Bu destanda ailesinin tamamı öldürülmüş bir Türk çocuğunun dişi bir kurt tarafından beslenmesi ve onunla evlenmesi sonucu, Türklerin yeniden doğuşu anlatılır. (Türeyiş Destanı)
IV. MÖ 7. yy.da Türk-İran savaşlarında ün kazanmış, İran ordularını defalarca mağlup etmiş Saka Türklerinin ünlü hükümdarı ve yiğitlikleri anlatılmıştır. (Alp Er Tunga Destanı)
V. Uygurların Çinlilere verdiği “Yada Taşı” sonrasında yaşanan uğursuzluklar anlatılmıştır. (Göç Destanı)

Bir doğa olayının, bir varlığın meydana gelişinin, doğa elemanlarından birinde olan bir değişikliğin, doğaüstü özellikler gösteren kişilerin hayatlarının halk hafızasında ve hayalinde yaşayan biçimiyle belli bir yere ya da bir olaya bağlanarak olağanüstü olaylarla süslenip anlatıldığı hikâyelere “ ..... ” denir. Şahıs, yer ve olaylar hakkında anlatılırlar. Şahıslar hakkında anlatılanlara “ ...... ” adı verilir. Anlatılanların inandırıcılık özelliği vardır.

• Sözlü anlatıma dayanır.
• Anonimdir, yani halkın ortak malıdır.
• Abartılı söyleyişler fazladır.
• Mekân, genellikle gerçek dışıdır.
• Uzak zamanda gerçekleşen olaylar anlatılır.
• “Çekirdek, yayılma, derleme” olmak üzere üç aşamadan oluşur.

I. Toplumların bilinmeyen tarihine ışık tutar.
II. Ait olduğu toplumun dili, nazım biçimi ve ölçüsüyle söylenir.
III. Kahramanları sıradan kişilerdir, olağan özellikler gösterir.
IV. Uluslara özgü mitolojik öğeler içerir.
V. Doğuş, oluş ve yazılış gibi üç evreden geçebilir.

I. Gilgamış - Sümer
II. Şehname - Kırgız
III. Nibelungen - Alman
IV. Kalevela - Fin
V. İlyada - Yunan

Aşağıdaki tabloda bazı sanatçılar ve onlara ait destanlar verilmiştir: