Direnişten Dirilişe : Sakarya' dan Büyük Taarruza - 3

26 Ağustos 1922 sabahı genel taarruza geçen Türk ordusu 30 Ağustos günü Yunan ordusunu tamamen kuşatmayı başarmıştı. Yaşanan çatışmalar sonrasında Yunan askerlerinin pek çoğu esir alınmış, geri kalanlar ise İzmir yönünde geri çekilmeye başlamıştı. 1 Eylül’de Mustafa Kemal’in “Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz’dir, İleri!” emri ile Türk ordusu takibe geçti ve 2 Eylül’de Yunan ordusu başkomutanı Trikopis esir alındı. 9 Eylül’de ise Türk ordusu İzmir’e girmeyi başardı. 18 Eylül’de ise Yunan askerleri İzmir’de bulunan gemiler ile Anadolu’yu terk etti.

Sakarya Meydan Muharebesi’nin kazanılması Yunanlıları destekleyen İtilaf (Antlaşma) Devletleri’ni telaşlandırmış ve ateşkes önerisinde bulunmuşlardır. Öneriye göre her iki taraf askeri açıdan denetim altına alınmak istenmiştir. Türk tarafı prensipte ateşkes önerisini benimsediği hâlde, denetim teklifini reddetmiştir.

“Sakarya Meydan Muharebesinde Yunanlar bozguna uğrayarak ağır bir yenilgi almış ve geri püskürtülmüştür. Yunanlar Eskişehir-Afyon bölgesinde savunma hattı oluşturmuşlar fakat Mustafa Kemal oluşturulan bu savunma hattına karşı ordumuza taarruz emri vermemiştir. Ardından ordunun taarruza hazır olması için kapsamlı hazırlıkların başlatılmasını istemiştir. Bu kapsamda Doğu ve Güney Cephelerindeki birlikler Batı Cephesi’ne kaydırılmış, İtalya ve Fransa’dan silah ve cephane satın alınarak orduya dağıtılmış, ordunun asker sayısı artırılmış, giyecek ve yiyecek ihtiyacı tamamlanmaya çalışılmıştır.

Sakarya Savaşı’nın Türk ordusunun lehine sonuçlanmasından sonra ingilizler, Yunanistan’a destek vermeye devam ederken, İtalya ve Fransa İngiltere’ye verdikleri desteği çekmiş ve Anadolu’da işgal ettikleri yerlerden çekilmeye başlamışlardır.

Sakarya Savaşı sonrası Fransa ile imzalanan 1921 Ankara Antlaşması’nda, “Hatay ve İskenderun için özel bir yönetim kurulacaktır. Buradaki Türk halkının kendini geliştirmesi amacıyla her türlü kolaylık sağlayacaktır. Bu bölgenin resmî dili Türkçe olacaktır.” maddesi yer almıştır. 

Bu metne göre,

 I. Hatay’ın statüsü değişmiştir.

 II. Hatay halkının Türk kültüründe kaybetmesi önlenmeye çalışılmıştır. 

III. Hatay’daki Türk nüfusu azınlık konumuna düşmüştür,

İsmet Paşa, Mudanya Ateşkes Antlaşması öncesinde yapılan konferansı şu şekilde anlatmaktadır; “Mudanya Konferansının ilk üç günü Trakya meselesinin müzakeresi ile geçmiştir. Müzakere açılır açılmaz benim ortaya koyduğum, dikkatlerini çektiğim mesele budur. Biz muharebe halindeydik, karşımızda düşman vardı. Düşmanı yendik ve takip ettik. Anadolu’dan çıkardık. Mudanya Konferansının toplanması ile askerî hareket durmuştur. Bu hâl uzun müddet devam edemez. Böyle bekleyerek, karşımızdaki hasım kuvvetlerin yeniden zaman ve hazırlık kazanmasına fırsat veremeyiz. Onun için bir an evvel bütün memleketin tahliyesi işini halletmek lazımdır. Ben, tezimi bu şekilde izah ettim. Münakaşalar oluyor: Diğer meseleler hallolduktan sonra bu da hallolunur. Diğer meselelerle beraber hallolunur...”