Divan Şiiri - 1

Gül ve bülbül divan şiirinde en en çok kullanılan kavramlar arasındadır. Divan şiirinde, “gül” “sevgili”yi, bülbül ise “âşık” ı temsil eder. Gül ve bülbül divan şiirinde çok fazla kullanıldığı için bu edebiyat “gülbülbül” edebiyatı olarak da adlandırılmıştır.

Bir gülistandır hayalim dil-şüküfte bülbülü
Ol gülistanın latif ab-ı revamdir sözüm

Bir şebistandır devatım hame zengi hadimi
Ol şebistanın arus-ı dilsitanıdır sözüm

(dil-şüküfte: gönlü açılmış, ferahlamış; ab-ı revan: akarsu; arus: süslenmiş gelin; dilsitan: gönül alan)

Divan edebiyatında belirli mecaz, dil, üslup ve biçimlere bağlı kalınır; daha önceki sanatçılar örnek alınır, taklit edilir. Bir sanatçının başka bir sanatçının şiirini alıp ona aynı ölçü, kafiye düzeni ve nazım biçiminde benzer şiir yazmasına “....... ” adı verilir.

I.

Bezm-i aşk içre Fuzuli nice ah eyleyemem
Ne temettü bulunur neyde sadadan gayrı

II.

Karacaoğlan size bakar sevinir
Sevinirken kalbi yanar göyünür
Kımıldanır hep dertleri devinir
Yas ile sevincim yıkışır dağlar

Eslâf kapıldıkça güzelden güzele,
Fer vermiş o neşveyle gazelden gazele,
Sönmez seher-i haşre kadar şi’r-i kadim,
Bir meş’aledir devr edilir elden ele.

                                                 (Yahya Kemal)

Sanatçılar, son dörtlükte veya beyitte “……….” adı verilen takma isim kullanmıştır. Söz gelimi, Fuzulî, Nef’î, Bakî adları şairlerin gerçek adı değil, takma adlarıdır.

Dün kahkahalar yükseliyorken evinizden,
Bendim geçen, ey sevgili, sandalla denizden!
Gönlümle, uzaklarda bütün bir gece sizden
Bendim geçen, ey sevgili, sandalla denizden!

Dün bezminizin bir ezelî neş’esi vardı,
Saz sesleri tâ fecre kadar Körfez’i sardı;
Vaktâki sular şarkılar inlerken ağardı
Bendim geçen, ey sevgili, sandalla denizden!