DNA ve Genetik Kod - 1

Aşağıda DNA molekülünün bir bölümünün eşlenmesine ait model verilmiştir.

Baran Öğretmen sınıfta DNA molekülünün yapısını ve
özelliklerini açıkladıktan sonra konunun öğrenciler tarafından
öğrenilip öğrenilmediğini test etmek için aşağıda
verilen doğru - yanlış etkinliğini tasarlıyor.

Baran Öğretmen öğrencilerinden tabloda verilen bilgilerden
doğru olanları ▲ sembolü, yanlış olanları ise ★
sembolü ile işaretlemelerini istiyor.

Bazı öğrencilerin değerlendirmeleri aşağıdaki gibi olduğuna göre;

Şekilde renkli çubuklar ve kumaş parçalarından yapılmış
DNA modelinin bir bölümü verilmiştir.

Ayşe sarı, kırmızı, mavi, yeşil renkteki kâğıtları, raptiyeleri ve düğmeleri kullanarak bir DNA modeli tasarlıyor.

Bu DNA modelinde raptiyeleri fosfat molekülü olarak kullanıyor.

Ayşe’nin hazırladığı bu DNA modeli ile ilgili olarak;

I. 3 tane nükleotitten oluşmuştur.
II. Sarı kart guanin bazını temsil ediyorsa kırmızı kart sitozin bazını temsil etmektedir.
III. ★ ile sembolize edilen boş kutunun rengi yeşildir.
IV. Düğmeler deoksiriboz şekerini temsil etmektedir,

DNA eşlenmesinde sırasıyla aşağıdaki aşamalar gerçekleşir:

• DNA’nın iki ipliğini birbirine bağlayan bağlar uçtan başlayarak yavaş yavaş kopar.
• Bağların kopmasıyla iki iplik birbirinden ayrılmaya başlar.
• Sitoplazmada serbest hâlde bulunan nükleotidler çekirdeğin içine girerek birbirinden ayrılan ipliklerdeki
nükleotidlerle genetik şifreye uygun olacak şekilde (A’nın karşısına T; G’nin karşısına C) eşleşir.
• Bu işlem bir uçtan başlayarak diğer uca kadar yapıldığında iki yeni DNA molekülü üretilmiş olur ve eşlenme tamamlanır.
• Oluşan iki yeni molekülün genetik şifresi birbirinin aynısıdır.

Bir öğrenci elindeki düğme, raptiye ve farklı renkteki kağıtları kullanıp DNA’daki organik bazların
eşlenme durumlarını dikkate alarak DNA modelinin tek zincirine ait bir bölümü yandaki gibi oluşturuyor.

DNA modelinde kırmızı renkli kâğıdın karşısına mavi renkli kâğıdın geldiği biliniyor.

DNA molekülünün eşlenmesi sırasında nükleotitler arasındaki hidrojen bağları kopar ve DNA bir fermuar gibi açılarak iki iplik hâline gelir. Her bir ipliğin karşısına sitoplazmada serbest dolaşan uygun nükleotidler dizilir.

DNA molekülünün eşlenmesi sırasında sitoplazmada bulunan bazı maddelerin miktarlarındaki değişimi gösteren grafikler aşağıdaki gibidir.

Tansel Öğretmen öğrencileri ile birlikte renkli kartonlar kullanarak aşağıdaki etkinliği tasarlıyor.

Kartonları şekildeki gibi keserek altlarına T, C, A ve G harflerini yazıyor. Ardından öğrencilerinden kestikleri kartonları farklı biçimde birleştirmelerini istiyor.

Yukarıdaki öğrencilerin bazılarının tasarladıkları eşleşmeler verilmiştir.

Yapılan etkinlik ve eşleşme tasarımları ile ilgili olarak;

I. Etkinlik DNA’nın yapı birimi olan nükleotidlerde bulunan organik bazların uygun şekilde karşılıklı gelme durumlarını açıklamak için tasarlanmıştır.
II. 1. eşleşme hatasız, 2. eşleşme hatalıdır.
III. A, T, C ve G harfleri sırasıyla adenin, timin, guanin ve sitozin organik bazlarını temsil etmektedir,

Farklı canlılara ait vücut hücrelerindeki kromozom sayılarını araştıran Fatih, araştırması sonucunda aşağıdaki verilere ulaşıyor.

Fatih’in araştırması sonucu ulaştığı verilerle ilgili;

I. Farklı türdeki canlılarda aynı sayıda kromozom bulunabilir.
II. Canlıların kromozom sayıları ile vücut büyüklükleri arasında doğru orantı vardır.
III. Kromozom sayısındaki artış canlının gelişmişlik düzeyini olumlu yönde etkiler. Canlıların gelişmişlik düzeyi ile kromozom sayısı arasında bir ilişki vardır.
IV. Aynı sayıda kromozoma sahip canlıların genotipleri aynıdır,

Bilgi: DNA, çift sarmal yapıda olduğu için kendini eşleyeceği zaman enzimler yardımıyla karşılıklı nükleotidler arasındaki bağları birbirinden ayrılır. DNA, bir fermuar gibi açılır. Açılan uçlara, sitoplazmada serbest hâlde bulunan uygun tamamlayıcı nükleotidler gelir.

Aşağıda bir DNA molekülünün tek zinciri verilmiştir.