Edebiyat-Din-Tarih İlişkisi - 1

Dağların yıkılışını gördüm bir Venüs bardağında
Köle gibi satıldım pazarlar pazarında
Güneşin sarardığını gördüm Konstantin duvarında
Senin hayallerinle yandım düşlerin civarında
Gölgendi yansıyıp duran bengisu pınarında
ölüm düşüncesinin beni sardığı şu anda
Verilmemiş hesapların korkusuyla
Sana geldim ayaklarına kapanmaya geldim
Af dilemeye geldim affa layık olmasam da
Sevgili
En sevgili
Ey sevgili
Uzatma dünya sürgünümü benim
                            Sezai KARAKOÇ

Bu dizelerden yola çıkılarak,
I. İlahi aşkın, dinî duyguların öne çıktığı bir anlatım vardır.
II. Şair geçmişteki bazı dinî yaşantı veya dinî unsurlardan yararlanma yoluna gitmiştir.
III. Tasavvufi anlamda insanın Allah’a kavuşma arzusu ve gerçek sevgiliye kavuşma arzusu işlenmiştir.
IV. Edebî bir metnin dinî unsurlardan yararlanarak oluşturulması söz konusudur.

I. Baki’nin Kanuni Sultan Süleyman’ın vefatı üzerine yazmış olduğu Kanuni Mersiyesi adlı eser kaleme alması
II. Fuzuli’nin peygamberimize olan sevgisi üzerine yazmış olduğu Su Kasidesi adlı naat türündeki eseri yazması
III. Taşlıcalı Yahya’nın, Kuran-ı Kerim’de geçen bir kıssadan hareketle Yusuf u Züleyha adlı mesneviyi yazması
IV. Divan edebiyatında, İslamı yaymak adına yapılan savaşların “gazavatnâme” adlı eserlerde ele alınması
V. Yusuf Has Hacip’in ilk siyasetnâme örneği olan Kutadgu Bilig adlı eserinde devlet yönetimiyle ilgili öğütlere yer vermesi

Yelkenler biçilecek, yelkenler dikilecek;
Dağlardan çektirilen kalyonlar çekilecek;
Kerpetenlerle surun dişleri sökülecek!
Yürü, hâlâ ne diye oyunda oynaştasın?
Fatih’in İstanbul’u fethettiği yaştasın!

Arif Nihat Asya’ya ait “ Fetih Marşı” adlı şiirden alınan bu dizeler İstanbul’un fethine dair bazı ayrıntıları anlatmaktadır. Gemilerin karadan yürütülerek Haliç’e indirilmesi şiirsel bir ifadeyle dile getirilmiştir.

I.
Dört kitabın manası
Bellidir bir Elif’te
Sen Elif’i bilmezsin
Bu nice okumaktır
                 (Yunus Emre)
II.
İncecikten bir kar yağar
Tozar Elif Elif diye
Deli gönül abdal olmuş
Gezer Elif Elif diye
                 (Karacaoğlan)

Anadolu Lisesi’nde

- Edebiyat öğretmeni olarak çalışan Feride, dersine girdiği 10-B sınıfı öğrencilerinden;
- Burak’a Tarık Buğra’nın Osmancık adlı romanını
- Pelin’e Kemal Tahir’in Devlet Ana adlı romanını proje ödevi olarak verir.

Resul aleyhisselam zamanına yakın Boyat boyundan Korkut Ata derler bir er ortaya çıktı. Oğuz’un o kişi tam bilicisi idi. Ne derse olurdu. Gaipten türlü haber söyler, Hak Teâla onun gönlüne ilham ederdi. Korkut Ata söyledi: Ahir zamanda hanlık tekrar kayıya geçecek. Kimse ellerinden alamayacak. Ahir zaman olup kıyamet kopuncaya kadar.

Türkler arasında başlangıçtan beri kendilerine şaman, baksı, oyun, kam ve ozan gibi isimler verilen eski Türk şairleri; dini törenlerde dua ederdi. Özellikle av törenleri denilen “sığır” şölenlerinde avcılara cesaret verirlerdi. Bu ozanlar aynı zamanda çocuklara ad verme, önemli konularda toplum adına kararlar verme yetkisine sahipti. Nitekim Dede
Korkut Hikâyelerinde “Korkut Ata” olarak da bilinen Dede Korkut bunların en önemlisidir.

Yelkenler biçilecek, yelkenler dikilecek;
Dağlardan çektirilen kalyonlar çekilecek;
Kerpetenlerle surun dişleri sökülecek!
Yürü, hâlâ ne diye oyunda oynaştasın?
Fatih’in İstanbul’u fethettiği yaştasın!

Bu şiirden hareketle;

I.Fatih’in İstanbul’u erken yaşta fethettiği,
II.İstanbul’un fethinde donanmanın etkili olduğu,
III.Bizans surlarının sağlam bir yapıda olduğu,
IV. İstanbul’un alınmasının çağ açıp çağ kapattığı,
V. İstanbul’un fetih sürecinin uzun bir zaman aldığı