Edebiyatın Toplumsal ve Siyasi Yaşamla İlişkisi - 1

Edebiyat, toplumu yansıtan bir ayna gibidir. Toplumsal kabuller doğrudan veya dolaylı olarak edebiyat yapıtında yer bulur. Toplumsal kültür ve zihniyet kodlarının izleri edebi eserlerde sürülebilir. Zira edebiyat, kaynağını toplumdan almaktadır. 

Tanzimat'la birlikte Batı rüzgarı esmeye başlayınca sosyal ve siyasal yaşamda değişiklikler ortaya çıkar. Bu değişiklik ----. Yusuf Kamıl Paşa, Şınası, Akıf Paşa gibi aydınlar Batı edebiyatından, özellikle de Fransız edebiyatından eserler çevirirler. Fransızca şiirler, yazılar çevrildikçe halkın bu edebiyata ilgisi artar. Çevirilerle başlayan bu süreç aslında Tanzimat edebiyatının da temelini oluşturur. 

Edebi eserde çevre tanıtımına yer verilir. Bu tanıtım, somut mekanların ve etrafın anlatılmasından ibaret değildir. Zira edebi eserlerde sosyal yapı ihmal edilmez. İnsan kümeleri, sosyal sınıflar türlü özellikleriyle ele alınır. Geleneğin ve sosyal zihniyetin anlatı kişileri ve olaylar üzerindeki izdüşümleri işlenir.

Edebiyat öteki bilim dallarıyla ilişkilidir. Edebiyatçı doğal olarak bazı bilim dallarından yararlanır. Bu bilim dallarından biri ----.

(I) Sosyal yapı dinamiktir. 
(II) Bugünkü dünya görüşümüz, hayata bakış açımız, başka toplumlarla aynı olmadığı gibi birkaç yüzyıl önce yaşamış olan atalarımızınkinden de farklıdır. 
(III) Çevremizde şürüp giden maddî, manevi değişmenin baskısı altında yaşayış şeklimiz, dilimiz ve edebiyatımız değişmeye devam etmektedir. 
(IV) İçinde bulunduğumuz bu değişim sürecinden dolayı edebiyatımızın sosyal yapıdan uzaklaşması ya da gelişimini sürdürememesi, toplumumuzun sağlıklı bir şekilde kendini yenilemesini engeller. 
(V) Tanzimat Dönemi edebiyatının şekillenmesinde ise İslam ve Doğu kültürünün amaç edinildiği gözlenmektedir.

17. yüzyılın sonlarına doğru Osmanlı Devleti kaybedilen savaşlarla tanışmaya başlamıştı. Sarsılan otorite ve devlet düzeniyle birlikte sosyal yaşam da olumsuz yönde etkilenmişti. Osmanlı Devleti olumsuzluklardan kurtulmak amacıyla yüzünü Batı'ya çevirdi. Bu durum edebiyatı da etkiledi ve Batı'yı takip eden bir edebi cereyan başladı: 
Tanzimat edebiyatı. 

Osmanlı saray yaşamında Fransa’yı andıran balolar, Avrupa tarzı davranma biçimleri görülmeye başlanmıştır. Batı tarzı kıyafetler, mobilyalar günlük yaşama girmiştir. Aile içinde doğum ve evlilik yıl dönümleri kutlanıyordu artık. Yemekler masada yeniyor, modern görünme arzusu yerleşiyordu.

-Namık Kemal, Vatan yahut Silistre adlı tiyatrosu sonrası halkın ayaklanmasına aracılık etmesi dolayısıyla Magosa'ya sürgüne gönderilmiştir.

 -Refik Halit Karay, yazdığı yazılar yüzünden yurdu terk etmek zorunda kalmış, Beyrut ve Halep'te 15 yıl süren gurbet hayatı yaşamıştır.

 -Bazı gazete ve dergiler, yayımlanan yazılar nedeniyle kapatılmış ya da sansüre uğramıştır.

Benim eserlerim hayatın yansımasıdır. Yaşamda ne varsa eserlerimde de görebilirsiniz. Hem de sadece güzellikler değil;yaşamın kokuşmuşlukları, hayatın iğrenç yönleri de bunlara dahil. 

Edebi eseri yazarla birlikte aslında okuyucu da kaleme alır. Yazar; öyle ya da böyle, okuyucunun beklentilerini, iç dünyasını da dikkate almak zorundadır. Ayrıca okuyucunun eserle ilgili görüşleri ve eleştirileri yazarın bir sonraki eserine ışık tutar. Yazar, eserini oluştururken okuyucuyu hesaba katmazsa yazdığını sadece kendisi okumak zorunda kalır. 

I. Tevfik Fikret 
Il. Namık Kemal 
III. Hüseyin Rahmi Gürpınar 
IV. Yahya Kemal Beyatlı 
V. Ahmet Haşim

I. Bazı edebi eserler geniş toplum kesimlerine hitap eder. 
II. Edebiyatın öncelikli gayesi toplumun bilgi ihtiyacına cevap vermek değildir. 
III.Bütün sanatçılar, edebi eserin estetik yönünü toplumsal yönünden önde tutar. 
IV. Bazı sanatçılar, edebi eserler vasıtasıyla düşüncelerini topluma benimsetmeye çalışır. 
V.Bir yazın yapıtında sosyal bir fikre yer verilebilir. 
 

Edebiyatta toplumsal yapının estetik bir yaklaşımla ele alınması edebiyatın ---- ile bağlantısını özellikle akla getirmektedir. Söz konusu bilim dalı ile edebiyat arasındaki ilişkiye birçok misal verilebilir. Öyle toplumbilimciler vardır ki topluma dair gözlem ve teorilerini akademik çalışmalarında doğrudan, edebi eserlerinde ise dolaylı bir biçimde gözler önüne sermişlerdir.
 

Milli edebiyat dönemi sanatçıları, savaş sürecinde halka moral aşılamaya çalışmıştır.

 I. Grup 
• Natüralizm 
• Parnasizm 
• Romantizm 
• Sembolizm 
 

II.Grup 
• Schiller 
• Stendhal 
• Verlaine 
• Maupassant 
• Heredia 

                    Gerçekliğe Dayalı Akımlar

Parnasizm              ……………                 Natüralizm