Ekonomi ve Sosyal Hayat - 1

Zonguldak ve çevresi, geçmişte tarım ve el sanatlarının başlıca ekonomik etkinlik olduğu bir yöreydi. Zonguldak ilinin bulunduğu yer, Tahta İskelesi adıyla anılan küçük bir mahalle idi. Çevredeki ormanlardan elde edilen tahtalar, bu iskeleden Haliç Tersanesi’ne gönderilmekteydi. Çevredeki en önemli yerleşmeler ise Ereğli, Bartın ve Safranbolu’ydu. Kömür, çevre halkı tarafından tanınıyor fakat ne işe yaradığı bilinmiyordu. Halk, yakıt olarak ormanda yetişen ağaçlardan yararlanmaktaydı. 19. yüzyılın ilk yarısında taş kömürünün işlenmeye başlamasıyla yörenin sosyal ve ekonomik yapısında köklü değişiklikler gerçekleşti. Zonguldak kömür ocaklarıyla birlikte maden işçilerinin sayısı arttı. Bunun sonucunda Tahta İskelesi zamanla büyük bir yerleşim birimi hâline dönüştü. Zonguldak’la birlikte Kilimli ve Kozlu yerleşim birimleri büyüdü. Yerleşim birimlerinin büyümesiyle birlikte ticaret gelişti. 1930’da Ereğli Demir Çelik Fabrikası’nın kurulmasıyla çalışanların sayısı arttı. Sonraki süreçte Karabük Demir Çelik Fabrikası’nın açılması, çevrede yeni bir istihdam alanı oluşturdu. Kırsal kesimden bu yöreye gerçekleşen göçlerle yöredeki şehirler büyüdü. Günümüzde taş kömürü çıkarma ve demir çelik üretimi yöredeki en önemli ekonomik etkinliktir.

Bu bilgilere göre;

I. Bölgede tarımdan sonra madencilik, sanayi ve ticaret gelişmiştir.
II. Ekonomik faaliyetlerin değişmesiyle şehirlerin nüfusu artmıştır.
III. Ülkemizin en gelişmiş şehirleri arasında Zonguldak ve Karabük’te yer almaktadır.

Eğitim, sağlık, ulaşım ve bankacılık alanındaki gelişmeler insanların sosyal hayatlarında değişikliğe neden olmuştur. İnsanlar kazandıkları para ile konut satın alarak veya kiralayarak barınma ihtiyacını karşılamıştır. Eskiden Tarım faaliyetleriyle insanlar kendi ihtiyaçlarını üreterek karşılarken artık manav, market ve pazar yerlerinden beslenme ihtiyaçlarını satın alarak karşılamaktadır. İnsanlar hafta içi çalıştığından dolayı hafta sonlarında sinema, tiyatro, gezi, spor, eğlence gibi kültürel etkinlikler yapmaya başlamışlardır. Bu faaliyetler insanların sosyal hayatlarının bir parçası hâline gelmiştir.

Ülkemizde sanayi gelişmeden önce tarım ve hayvancılık önemli ekonomik faaliyetlerdi. Tarımsal faaliyetlerde insan gücüne duyulan ihtiyaç fazla olduğu için insanlar büyük evlerde geniş aile şeklinde bir hayat sürmekteydi. İnsanların sosyal hayatları tarımsal faaliyetlere göre şekilleniyordu. İnsanlar ihtiyaçlarının büyük bir kısmını kendileri üreterek karşılamaktaydı. Toprağı işleyerek tarım ürünleri, hayvancılık yaparak et ve süt ürünleri elde etmekteydi. İnsanlar düğün, kına gecesi ve sünnet gibi sosyal aktivitelerini evlerinin önünde yapardı. Ailelerinden gördükleri kültürel değerleri korumaya özen gösterirlerdi. İnsanlar arasında yardımlaşma ve dayanışma oldukça güçlüydü. Günümüzde de tarım ve hayvancılığın yoğun olarak yapıldığı yerlerde benzer durumlar görülebilmektedir.

Bu metne göre;

I. İnsanların ekonomik faaliyetleri zaman içerisinde değişmiştir.
II. Ekonomik faaliyetler toplumsal hayatı belirlemiştir.
III. Kültürel devamlılığın sağlanmasında ekonomik faaliyetler önemli olmuştur.

Ekonomik faaliyetlerin fazla yapıldığı, sanayi, ticaret, tarım gibi sektörlerin geliştiği yerler diğer bölgelerden göç alarak nüfusu artmaktadır. Bunun sonucunda göç alan yerlerde birtakım sorunlar ortaya çıkmaktadır.

Aşağıdaki tabloda ekonomik faaliyetlerin sosyal ve kültürel hayata etkileriyle ilgili doğru (D) - yanlış (Y) etkinliği verilmiştir.

Akdeniz ve Ege kıyılarında bulunan yerleşim yerleri yaz turizmi sayesinde çok gelişmiştir. Antalya’da bulunan Alanya, Manavgat ve Kemer; Muğla’da bulunan Marmaris, Fethiye ve Bodrum ilçeleri sadece ülkemizde değil dünya çapında ün yapmış turistik merkezler hâline gelmiştir. Bu kıyılardaki köy ve kasabalar turizm sayesinde ülkemizin iç kesimlerindeki köy ve kasabalara göre daha çok gelişmiştir. İnsanların turistlerle konuşabilmesi, onların kültürlerini öğrenmesi veya kültürümüzü onlara tanıtması dünya görüşlerini geliştirmiştir. Buralara yerleşen turistler bu çevrede yaşayan insanların komşusu hâline gelmiştir.

Bu metne göre ekonomik faaliyetler ile ilgili;

I. Şehirlerin gelişmesine katkı sağlamıştır.
II. Kültürel alışverişin yaşanması neden olmuştur.
III. İnsanların kendi kültürünü kaybetmesine neden olmuştur.