10. Sınıf: Türk Dili ve Edebiyatı - 3. Ünite: Şiir - Geçiş Dönemi (İlk İslamı Eserler) Test Soruları
TestSorular'da sadece oturum açmış öğrenciler çözdükleri testlerden puan kazanabilir.
Yok benim amacım puan toplamak değil sadece kendimi geliştirmek istiyorum diyorsan, sorular seni bekliyor.
Edip Ahmed atım edeb, pend sözüm
Sözüm munda katur barur bu özüm
Kelür küz, keçer yaz, barur bu ömür
Teketür ömürni bu yazım küzüm
[Adım Edip Ahmet, sözüm edep ve öğüttür. Canım (geçer) gider, sözü burada kalır. Bahar geçer, güz gelir bu ömür gider. Yaz güz derken ömür.]
(I) Divanü Lügati’t-Türk, yalnızca bir sözlük değil; İslam öncesi Türk edebiyatının tarihini aktaran ansiklopedi niteliğindedir. (II) Bu yapıt, Farslara Türkçeyi öğretmek amacıyla 1037-1077 tarihleri arasında Bağdat’ta yazıldı. (III) O yüzden Türk sözcüğünün kuvvet, kudret anlamını taşıdığını bize ilk bildiren Kaşgarlı Mahmut’tur. (IV) Bir sözlük niteliği taşıyan bu yapıtta, Türk kültürü ile ilgili çok değerli bilgiler verilmiştir. (V) Eserde bugün ölmüş pek çok kelime yer aldığı gibi, XI. yüzyıl kültürünü çeşitli yönleriyle dile getiren zengin malzemeyi de içine almıştır.
• Ay tolun bolsa eliğin imlemes.
[Bedir haline gelen ay elle gösterilmez.]
• Kız kişi kavı yorıglı bolmas.
[Pinti kişinin sözü geçerli olmaz.]
• Kim kür bolsa köwez bolur.
[Kabadayı olan kimse çalımlı olur.]
• Bir karga birle kış kelmes.
[Bir karga ile kış gelir sanma.]
“Kitapta, Türklerin görgülerini, bilgilerini göstermek için söyledikleri şiir tanıklarını serpiştirdim. Kaygılı veya sevinçli günlerinde yüksek düşüncelerle söylenmiş olan savları da aldım. Onları ilk söyleyenler sonrakilere, bunlar da daha sonrakilere bildirmişlerdir.” “ (...) Herkesin bilmesi kolay olsun diye, kitapta ve bölümlerde Arap dilindeki terimleri kullandım. Türk dili ile Arap dilinin atbaşı birlikte yürüdükleri bilinsin diye, (...) kullanılan sözcüklerle bırakılan sözcükleri bu kitapta bir arada yazmak ara sıra yüreğime doğar dururdu. (...) Sözü kısa kesmek dileğiyle, kullanılmayan sözcükleri bıraktım.(...)”
....... XII. yüzyılda yazılmıştır. Türk tasavvuf edebiyatının ilk şairi sayılan ........ tarafından yazılmıştır. Dini, tasavvufi konuları işleyen didaktik bir şiir kitabı olan eser,......... biçiminde kafiyelenmiştir.
XII. yüzyılda …….. tarafından yazılan …….. , “hakikatlerin eşiği, gerçeklerin eşiği” anlamına gelir. Hakaniye (Karahanlı) Türkçesiyle yazılan eserde Arapça ve Farsça sözcük ve tamlama sayısı fazladır. On üç bölümden oluşan eser, 101 dörtlük ve 40 beyit olmak üzere 484 dizelik bir eserdir. Dörtlükler “aaxa” şeklinde kafiyelenmiştir. Dörtlüklerde dize başı kafiyelere de rastlanmaktadır. Aruz ölçüsüyle yazılan eser, Şehname vezni olarak anılan “fe û lün/ fe û lün/ fe û lün/ fe ûl” ile yazılmıştır. Aruz kusurlu olarak kullanılmış, imale ve zihaflar çoktur. Eser, dinî-ahlakî bir eserdir.