Halk Şiiri - 2

(I) Şathiye; bazı meczup şairlerin zahirde saçma görünen fakat incelendiğinde derin anlamları içerdiği görülen şiirlerdir. (II) Allah’la senli benli ifadelere yer verilir. (III) Şeriata aykırı veya anlamsız gibi söylenen düşünceler, aslında vahdetivücûd felsefesini yansıtır. (IV) 8 ve 11 heceli olabilirler. (V) Pir Sultan Abdal bu tarz şiirleriyle ünlüdür.

Asmaya
Niçin kondun a bülbül
Kapımdaki asmaya
Ben yârimden ayrılmam
Götürseler asmaya

Ak süt iken kızıl kana karışıp
Emr-i Hak’la coşup cevlana geldim
Mâ-i câri gibi akıp yarışıp
Katre-i nâçizden ummana geldim

Sabahtan kalktım ki ezan sesi var
Ezan sesi değil burçak yası var
Sorun şu adama kaç tarlası var

Aman ne zor imiş burçak yolması
Burçak tarlasına gelin olması

Sabahtan kalktım da sütü pişirdim
Sütün köpüğünü yere taşırdım
Burçak tarlasında aklım şaşırdım

Aman ne zor imiş burçak yolması
Burçak tarlasına gelin olması

Ekin ektim bitmiyor
Boya vurdum tutmuyor
Aramızda dağlar var
Elim yâre yetmiyor
Şekerli yemek yaptım
Boğazımdan gitmiyor

Türkü nazım biçiminde her hanede değişen dize kümelerine …………… , değişmeden tekrarlanan bir tek dize ya da dize kümesine — denir.

(I) Devriye, her varlığın Allah’tan çıkıp, tekrar Allah’a döneceği felsefesinin işlendiği şiirlerdir. (II) Her şey yoktan var edilmiştir ve tekrar yok olacaktır. (III) Devir nazariyesi, en az sekiz dörtlük olmak üzere uzun uzadıya ele alınır. (IV) Genellikle 8 heceli olurlar. (V) Uyak düzeni “abab, cccb...” biçimindedir.

Ağlarım çağlar gibi
Derdim var dağlar gibi
Ciğerden yaralıyım
Gülerim sağlar gibi
Her gelen bir gül ister
Sahipsiz bağlar gibi

İslamiyet’in doğuşundan kısa bir süre sonra ortaya çıkmış olan ………….. akımı özellikle tarikatlar ve tekkeler aracılığıyla İslam dünyasındaki etkisi yüzyıllarca sürmüş bir düşünce ve inanç sistemidir. Akımın esası aşktır. Allah’a ulaşma aşkıyla kötülüklerden uzaklaşan kişi, engin bir hoşgörüye ve ruh yüceliğine ulaşır. Akım, bu yönüyle toplum hayatına önemli bir katkıda bulunmuştur.

I.

Bahçelerde saz olur
Gül açılır yaz olur
Ben yârime gül demem
Gülün ömrü az olur

II.

Şu dağlar olmasaydı
Çiçeği olmasaydı
Ölüm Allah’ın emri,
Ayrılık olmasaydı