Halk Şiiri - 7

Ne zaman, nerede, kim tarafından yaratıldığı belli olmayan, dilsel ürünlerin tümüne birden verilen addır ortak (anonim) halk edebiyatı. Maniler, destanlar, masallar, ninniler, ağıtlar, bilmeceler, atasözleri, deyimler, Karagöz ve benzeri oyunlar, …………… halkın ortak yaratısı olarak düşünülmüştür.

XVI. yüzyılda yaşamış olan ............. , dinî ve tarikata dayalı kimliğini öne çıkaran bir aşık olarak ünlenmiş, şiirlerinde tematik olarak Osmanlı-Safevi çatışmasına ağırlıklı olarak yer vermiş, hakkındaki efsanelere göre Osmanlı toprağında yaşayıp Safevi hanedanını tuttuğu ve şiirleriyle sözcülüğünü yaptığı gerekçesiyle ölüme mahkum edilmiştir. Ona ait olduğu kabul edilen şiirler hecenin 7, 8 ve 11'li kalıplarında, dörtlük temelinde ve koşma biçimindedir. Şiirlerini saz eşliğinde ezgili olarak söylemiştir. Güçlü bir gelenek oluşturmuş ve “Alevi-Bektaşi Edebiyatı” olarak anılan tarzın ortaya çıkmasını sağlamıştır.

Halk edebiyatı nazım biçimleri içinde en çok kullanılandır. Genellikle 11 ’li hece ölçüsüyle söylenir. 6+5 veya 4+4+3 duraklıdır. En az 3, en çok 8 dörtlükten oluşur. Uyak düzeni abab, cccb, dddb ………….. şeklindedir. Sevgi, doğa, türlü acılar, insanlık sevgisi gibi konuları işler.

Hayatın başlangıcını ve insanın hayata geldikten sonra ulaşmak istediği makamı, bu makamdan ayrılıp asıl âleme dönüşünü ve nihayetinde ahirete varışını konu edinen şiirlerdir. Bu tür şiirler, tasavvuftaki nüzul (inme) ve seyir (yükselme) adı verilen döngüyü işlemektedir.

Âşık Ömer, Dertli, Dadaloğlu, Bayburtlu Zihni divan sahibi olan halk edebiyatı sanatçılarıdır.

I.

Daimi’yem her can ermez bu sırra
Eyüp sabır ile gitti Mısır’a
Koyun oldum ağladım ardı sıra
Bu da gelir bu da geçer ağlama

II.

Gün ikindi akşam olur
Gör ki başa neler gelir
Veysel gider adı kalır
Dostlar beni hatırlasın