İlk Hikaye Örnekleri - 3

Gerçek ya da gerçeğe yakın bir olayı aktaran kısa, düzyazı şeklindeki anlatılara ... denir. Kısa oluşu, yalın bir olay örgüsüne sahip olması, genellikle önemli bir olay ya da sahne aracılığıyla tek ve yoğun bir etki uyandırması ve az sayıda karaktere yer vermesiyle roman ve diğer anlatı türlerinden ayrılır.

I. Olay sözlü gelenek içinde kuşaktan kuşağa aktarılır.
II. Aşıklar (saz şairleri) bu hikayeleri belli bir sıraya göre yeniden düzenleyerek halka açık yerlerde, saz eşliğinde anlatırlar.
III. Hikayeye konu olan bir olay gerçekleşir.
IV. Bu aktarmalarda, hikayeyi anlatanlar bazı bölümlerine türküleri de dahil eder.
V. Bir derleyici tarafından yazıya geçirilerek unutulmaktan kurtarılmış olur.

Uçaraktan göçerekten, lale sümbül biçerekten, kahve bütün çerekten ... At ayağı küllük olur, aşık dili yüğrük olur. Söyleye söyleye aylarca yol gittiler. Günlerden bir gün sağ selamet olarak gelip babasının memleketi Yemen şehrine vardılar. Babası istikballe bunları karşıladı. Çanlar önün de çalarak geldi. Yemen şehrine indiler. Babasına tabi vaziyeti anlattılar, babası bunlara tekrardan düğün yaptı. Orada sevdikleriyle muradını aldı. Yiyip içip, askerini alıp, İhtiyar Lala'sını, hanımlarını alıp Elvan Dağı'nın başındaki Altın Bina'ya gelip yine şahlığını ilan etti. Ömrünün nihayetine kadar orada şahlığını devranını sürdü. Tabi fani dünya kimseye baki kalmadığı için ona da nihayetinde baki kalmayarak üçer gün arayla, evvelce Mihriban Sultan öldü. Onun arkasından Latif Şah öldü. Onun arkasından da Feseli padişahın kızı Esmer Sultan öldü. Herkes gülüp yerlerine gitti. Ben de buraya kadar geldim arkadaşlar.

Edebiyatımızda bilinen ilk fabl örneğidir. 15. yy. şairi Şeyhi'nin yaşadığı bir olaydan hareketle yazdığı bu eserindeki kişiler, insan huy ve ihtiraslarını simgeleyen eşek ve öküzlerdir. Hikaye manzum bir mesnevi şeklinde ve mizahi bir dille kaleme alınmıştır. Şeyhi, bu hikayesiyle vermek istediği ''ibret'' dersini ''Boynuz umdum, kulaktan ayrıldım.'' diyerek özetlemiştir.
 

I. Tam adı Kitab-ı Dedem Korkut Alâ Lisan-ı Taife-i Oğuzân’dır.
II. Sözlü geleneğin izlerini taşıyan eser üzerinde ilk çalışmayı yapan Kilisli Rıfat’tır.
III. Nazım - nesir karışık eserde, olaylar nesir olarak anlatılırken duygu ve düşünceler kopuz eşliğinde nazım şeklinde söylenir.
IV. Farklı temalardaki sekiz hikâyeden oluşan eserde. Oğuzlarla Çinlilerin mücadeleleri anlatılmaktır.
V. Destandan halk hikâyeciliğine geçişin ilk ürünü olan eser, 15. yüzyılda yazıya geçirilmiştir.

Hüsn ü Aşk her şeyden önce mesnevi tarzında kaleme alınmış klasik bir ---- . Daha açık bir ifade ile o, belki bir “manzum ---- " denilebilir. Elbette güçlü ve özgün şiirler kaleme alan Şeyh Galib, eserinde ortaya koyduğu kişilere, onları tahlil ettiği bölümlere şiirsel bir hava da verecek demektir. Nitekim yaptığı da bundan başka bir şey değil! Aradaki fark, Galibin bu eseri nesirle değil de klasik devirlerin anlatma tarzı olan mesnevi ile kaleme almasıdır.

Parçada boş bırakılan yere;

I. hikâyedir.
II. romandır.
III. masaldır.
IV. destandır.