İlk Türk Devletleri ve Komşuları - 2

I. Heykeller
II. Fresko
III. Ahşap

Orta Asya merkezli göç hareketleri milattan önce ve milattan sonra olmak üzere iki ana dönemde gelişmiştir.
 

Buna göre milattan önce gerçekleşen Türk göçlerinin nedenleri arasında;
 

I. gaza ve cihat anlayışını yaymak,
II. yeni bölgeler fethetmek,
III. iskân edilecek yurtlar bulmak

Tarih Öğretmeni Mustafa Bey, Orta Asya Türk tarihinde
Uygurlar döneminden itibaren paleografik ve arkeolojik
kaynaklar daha zenginleşmiştir diyerek dersine
başlamış ve öğrencilerinden bu durumun nedenleri
hakkında çıkarımda bulunmalarını istemiştir. Öğrencilerinin
yapmış olduğu çıkarımlar şu şekildedir:
Nida : Benimsedikleri Mani inancının mabedli bir din olması
Berra : Günümüze daha yakın bir dönemde yaşamış olmaları
Çağrı : Boylar hâlinde örgütlenmeleri
Safiye : Tarımın temel ekonomik uğraşları olması
Teoman : Çin ile ilişkilerinin gelişmiş olması

Bu buluntular dikkate alındığında Kök Türklerle ilgili olarak;
 

I. siyasi yapı,
II. sanat anlayışı,
III. mali durum

I. Yenisey Yazıtları
II. Pazırık Halısı
III. Altın Elbiseli Adam
IV. Gılgamış Destanı
V. Manas Destanı

Orta Asya Türk tarihi için en önemli bilgi kaynağı durumunda
olan — kaynakları, özellikle hanedan tarihlerinde
Hun, Kök-Türk, Uygur gibi devletlerle, büyüklüküçüklü
Türk boyları hakkında bilgi vermektedir. Bu
kaynaklarda Türklerin kökenleri, siyasal örgütleri, gündelik
yaşamları, sosyal hayatları, hükümdarlık alametleri,
ekonomik yapıları, günlük yaşamları, örf ve âdetleri
vs. hakkında bilgiler yer almaktadır.

Orta Asya’da Türklerle Çinliler arasındaki ilişkilerde;

I. ticari faaliyet,
I. askeri yardımlaşma,
III. diplomasi